Osobistości, które znał cały świat. Zachwycali swoim talentem, osobowością, dokonaniami... Niestety odeszli od nas w ciągu minionego roku. Początek listopada to czas wspominania zmarłych. Przypominamy tych, których już z nami nie ma.
Quincy Jones zmarł 3 listopada 2024 r. w wieku 91 lat. Współtworzył historię światowej muzyki, współpracując m.in. z Michaelem Jacksonem, Frankiem Sinatrą oraz Rayem Charlesem. Muzyk jest uznawany za jedną z najważniejszych postaci amerykańskiej muzyki przełomu XX i XXI w. Do jego najbardziej znanych sukcesów należały m.in. produkcja krążków Michaela Jacksona: "Off the Wall", "Thriller" i "Bad". Uczyniły one wokalistę największą gwiazdą popu w historii. Jones wyprodukował również ikoniczną piosenkę "We Are The World". W trakcie swojej kariery Jones był wielokrotnie nagradzany jako kompozytor i producent. 70 razy nominowano go do Nagrody Grammy, z których wygrał 27 nagród oraz nagrodę Grammy Legend Award 1991 roku.
Jimmy Carter zmarł 29 grudnia 2024 r. w wieku 100 lat. Był 39. prezydentem USA w latach 1977-1981. Co więcej, został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla w 2002 roku. Był oceniany jako przeciętny przywódca. Jego jedna kadencja zapamiętana jest raczej ze względu na kryzysy i porażki, choć miał swoje zasługi w dyplomacji. Carter miał doprowadzić do zasadniczych zmian w polityce USA wobec bloku wschodniego. W tym procesie wskazuje się na kluczową rolę doradcy prezydenta - Zbiginiewa Brzezińskiego. O ile Kissinger i poprzednie administracje USA postrzegały Polskę i inne kraje po prostu jako część sowieckiego imperium, to polityka Cartera była oparta na bardziej zróżnicowanym podejściu, traktując każdy z krajów Układu Warszawskiego osobno - mówił w rozmowie z PAP Daniel Fried, były ambasador USA w Warszawie. Niemniej, prezydenturze Cartera nie brakowało kryzysów - doskwierała m.in. stagnacja gospodarcza połączona z inflacją. W kolejnych wyborach Carter przegrał z Reaganem i odszedł z aktywnej polityki - poświęcił się działalności społecznej i humanitarnej.
David Lynch zmarł 15 stycznia 2025 r. w wieku 78 lat. Reżyser filmowy wyróżniał się jedynym w swoim rodzaju stylem. Często stosował elementy surrealistyczne, a także metafory i opowieści z pogranicza jawy i snu. Obrazu przedstawione w jego działach są niekiedy niepokojące, straszne, a jednocześnie zabawne. Jego pierwsza pełnometrażowa produkcja to "Głowa do wycierania" z 1977 r. Jednak pierwszy rozgłos przyniósł reżyserowi jego "Człowiek słoń" z 1980 roku. Historia przedstawia mężczyznę cierpiącego na rzadką chorobę, który staje się atrakcją cyrkową. Lynch za ten film otrzymał 8 oscarowych nominacji. Niemniej, największą rozpoznawalność przyniosła mu reżyseria kultowego serialu "Miasteczko Twin Peaks" w 1989 r. Fabuła obsadzona jest w małej, prowincjonalnej miejscowości i ukazuje jej mroczną i tajemniczą stronę. Kluczowym elementem historii jest morderstwo Laury Palmer. David Lynch otrzymał honorowego Oscara w 2020 roku.
Gene Hackman zmarł 18 lutego 2025 r. w wieku 95 lat. Aktor był dwukrotnie nagrodzony Oscarem - za role we "Francuskim łączniku" i "Bez przebaczenia". W swoim dorobku aktor grał w takich dziełach jak m.in. "Bez przebaczenia", "Bonnie i Clyde", "Karmazynowy przypływ" czy "O jeden most za daleko". Wcielił się także w rolę naukowca-złoczyńcy Luthora Lexa w kinowej wersji "Supermana" w reż. Richarda Donnera. Niewyróżniający się urodą Hackman tworzy kreacje twardych facetów, np. policjantów, czasem niepokornych, outsiderów. Często są to role przeciętnych, niedoskonałych ludzi, z którymi przeciętny widz może się utożsamić - mówił w rozmowie z PAP filmoznawca Piotr Kotowski. Jego zdaniem Hackman należał do najwybitniejszych amerykańskich aktorów lat 70. i 80. ubiegłego wieku. Oprócz dwóch Oscarów, Hackman otrzymał również trzy Złote Globy, dwie nagrody BAFTA oraz berlińskiego Srebrnego Niedźwiedzia.
Angie Stone zmarła 1 marca 2025 r. w wieku 63 lat. Zginęła w wypadku samochodowym w Montgomery w Alabamie. Była piosenkarką soul i R&B. Rozpoznawalność przyniosły jej hity takie jak "No More Rain (In This Cloud)" i "Wish I Didn't Miss You". Była jedną z kluczowych postaci na scenie muzycznej na przełomie XX i XXI w. obok Eryki Badu, Macy Gray i Lauryn Hill. Łączyła tradycyjny soul ze współczesnym brzmieniem R&B, popem i jazzem fusion. Jej debiutancki album solowy "Black Diamond" (1999) zdobył status złotej płyty. Kolejny krążek również - "Mahogany Soul" (2001). "Stone była płodną autorką tekstów piosenek o uwodzicielskim głosie altowym; śpiewała przede wszystkim utwory łączące spokojne tempo z wielowarstwową instrumentacją i wokalem" - wspominał artystkę "The New York Times".
Richard Chamberlain zmarł 29 marca 2025 r. w wieku 90 lat. Aktor zyskał sławę rolami w telewizyjnym dramacie medycznym "Doktor Kildare" oraz w serialach "Szogun" i "Ptaki ciernistych krzewów". Chamberlain zyskał miano idola nastolatków, kiedy zagrał przystojnego dr. Jamesa Kildare'a w serialu emitowanym w latach 1961-1966. Wówczas zaczęła się jego wielka kariera, która obejmowała teatr, film i telewizję. Chamberlain stał się "królem miniseriali" m.in. dzięki rolom profesora Henry'ego Higginsa w "My Fair Lady" i kapitana von Trappa w "Dźwiękach muzyki". Wcielił się również w Jasona Bourne'a w miniserialu "Tożsamość Bourne'a" z 1988 r. Ma na swoim koncie cztery nominacje do nagrody Emmy. W wieku 68 lat ujawnił, że jest homoseksualny. Jak później przyznał, przyniosło mu to wielką ulgę. Zmarł w wyniku powikłań po udarze.
Val Kilmer zmarł 1 kwietnia 2025 r. w wieku 65 lat. Aktor był znany z ról w filmach takich jak "Top Gun", "Batman Forever" czy "Tombstone". W ostatnich latach mogliśmy zobaczyć aktora w kontynuacji "Top Gun" - czyli filmie "Top Gun: Maverick". Mimo problemów zdrowotnych i trudności z mówieniem ponownie wcielił się w rolę Toma "Icemana" Kazansky'ego. Kilmer przez kilka lat walczył z rakiem gardła. Ważną rolą w karierze aktora było wcielenie się w Jima Morrisona w filmie "The Doors" Olivera Stone'a. Miał on przekonać reżysera do obsadzenia go w tej roli, na podstawie 8-minutowego nagrania, w którym aktor śpiewał i wyglądał jak Morrison na różnych etapach życia. Val Kilmer zmarł z powodu zapalenia płuc - twierdzi "The New York Times", powołując się na córkę aktora.
Leo Beenhakker zmarł 10 kwietnia 2025 r. w wieku 82 lat. Holender był piłkarzem i selekcjonerem. W latach 2006-2009 prowadził reprezentację Polski w piłce nożnej. Pod jego wodzą drużyna awansowała na Euro 2008. Był to pierwszy w historii awans Polaków na piłkarskie mistrzostwa Europy. Beenhakker był również pierwszym pełnoetatowym zagranicznym szkoleniowcem Biało-Czerwonych. Dwukrotnie piastował stanowisko selekcjonera holenderskiej drużyny narodowej. Prowadził również m.in. Real Madryt, Ajax Amsterdam oraz Feyenoord Rotterdam, a także narodowe drużyny Arabii Saudyjskiej oraz Trynidadu i Tobago. Słynął z barwnych porównań, kąśliwych wypowiedzi, z których w Polsce najczęściej cytowano te o "konieczności wyjścia z drewnianych chatek". O trofeum dla zwycięzcy Ligi Mistrzów mówił "puchar z wielkimi uszami".
Mario Vargas Llosa zmarł 13 kwietnia 2025 r. w wieku 89 lat. Peruwiańczyk był powieściopisarzem, eseistą, dziennikarzem, politykiem oraz laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Był jednym z najbardziej wpływowych twórców Ameryki Łacińskiej. Sławę przyniosły mu powieści takie jak "Miasto i psy", "Zielony dom" czy "Rozmowa w Katedrze", wydane w latach 60. XX wieku. Jego twórczość, pełna głębi i krytycznego spojrzenia na społeczeństwo, przyniosła mu międzynarodowe uznanie i liczne wyróżnienia, w tym literacką Nagrodę Nobla w 2010 roku. Pisarz został nagrodzony za "kartografię struktur władzy oraz wyraziste obrazy oporu, buntu i porażek jednostki" - napisała Szwedzka Akademia w uzasadnieniu werdyktu. W 1990 roku kandydował na prezydenta Peru, ale przegrał w drugiej turze z Alberto Fujimorim.
Papież Franciszek, z urodzenia Jorge Mario Bergoglio, zmarł 21 kwietnia 2025 r. w wieku 88 lat. Argentyńczyk został wybrany na papieża w 2013 roku jako pierwszy jezuita na tym stanowisku. Był znany z prostoty, bliskości wobec ludzi i zaangażowania w sprawy społeczne, m.in. pomoc ubogim i uchodźcom. Podczas pontyfikatu Franciszek podejmował trudne tematy, takie jak walka z pedofilią w Kościele, otwartość wobec osób LGBT oraz reformy struktur kościelnych. Jego działania budziły zarówno uznanie, jak i kontrowersje. Był blisko ludzi. Mówił do nich prosto i zrozumiale, używając barwnych porównań, aby łatwiej trafić do ludzkich serc. Jego nauka dotyczyła codziennego życia i codziennych problemów. Wiele razy powtarzał, jak ważne są najprostsze słowa: proszę, dziękuję, przepraszam. Prosił, żeby po sprzeczce z bliskimi, nie kłaść się spać, zanim się nie pogodzimy. Przestrzegał przed kłamstwem i rzucaniem oszczerstw, ale też przed narzekaniem i popadaniem w zgorzknienie. Namawiał do radości. Chrześcijanin nie powinien być smutny - mówił.
Twoja przeglądarka nie obsługuje standardu HTML5 dla audio
Frederick Forsyth zmarł 9 czerwca 2025 r. w wieku 86 lat. Brytyjczyk był autorem takich powieści, jak m.in. "Dzień Szakala", "Akta Odessy" czy "Psy wojny". W sumie napisał około 25 powieści, które sprzedały się w ok. 75 mln egzemplarzy na całym świecie. W latach 1956-1958 Forsyth był pilotem RAF. Potem został dziennikarzem. Najpierw pracował w małej lokalnej gazecie w Norfolk, a następnie został zatrudniony w agencji Reutera. W 1965 przeszedł do BBC i został asystentem korespondenta wojennego. W 1967 roku wyjechał do Afryki, gdzie trwał konflikt zbrojny między Nigerią a Biafrą. Tam został współpracownikiem brytyjskiej agencji wywiadowczej MI6, do czego przyznał się po 50 latach. Dla brytyjskiego wywiadu pracował też w NRD i RPA. Sławę zyskał w 1971 roku, gdy ukazała się jego powieść "Dzień Szakala", opowiadająca o zamachu na prezydenta Francji Charles’a de Gaulle’a. Książka stała się światowym bestsellerem i zapoczątkowała ogromną popularność pisarza na świecie.
Michael Madsen zmarł 3 lipca 2025 r. w wieku 67 lat. Amerykański aktor znany był m.in. z ról w filmach Quentina Tarantino: "Wściekłe psy", "Kill Bill", "Nienawistna ósemka" czy "Pewnego razu w Hollywood". Rozpoczął karierę w latach 80. Według Internet Movie Database (IMDb) wystąpił w 346 produkcjach filmowych, telewizyjnych, teledyskach i grach komputerowych. Publiczność pokochała go przede wszystkim za role twardzieli i outsiderów, których kreował z niezwykłą autentycznością. "Madsen potrafił łączyć intensywność z introspekcją - niezależnie od tego, czy wygłaszał mrożące krew w żyłach kwestie, czy wychwytywał momenty zza kamery, jego zaangażowanie w sztukę opowiadania historii pozostawało niezmienne. W każdej roli wnosił zarówno ostrość, jak i duszę, a jego wpływ na amerykańskie kino jest niepodważalny" - wspominał go amerykański magazyn branżowy "The Hollywood Reporter". Kardiolog Madsena ujawnił, że bezpośrednią przyczyną zgonu była niewydolność serca, a pośrednią - wieloletni alkoholizm.
Diogo Jota zmarł 3 lipca 2025 r. w wieku 28 lat. Zginął w wypadku samochodowym w Hiszpanii. Portugalczyk był zawodnikiem Liverpoolu i reprezentacji Portugalii. "Diogo Jota był kimś więcej niż tylko fantastycznym piłkarzem (miał na koncie prawie 50 występów w reprezentacji narodowej A). Był też niezwykłą osobą, szanowaną przez wszystkich kolegów z drużyny i przeciwników. Zarażał entuzjazmem i był punktem odniesienia w całej społeczności" - wspominała go Portugalska Federacja Piłki Nożnej. W wyniku wypadku zginął również brat piłkarza. Diogo Jota osierocił troje dzieci. Niecałe 2 tygodnie przed śmiercią wziął ślub.
Ozzy Osbourne zmarł 22 lipca 2025 r. w wieku 76 lat. Brytyjczyk był muzykiem, autorem tekstów i założycielem zespołu Black Sabbath. Ozzy Osbourne pożegnał się oficjalnie z fanami 5 lipca. Na stadionie Villa Park w jego rodzinnym Birmingham (Anglia) legendarny zespół Black Sabbath zagrał pożegnalny koncert. Osbourne pięć lat przed śmiercią wyjawił, że cierpi na chorobę Parkinsona. Miał za sobą także operacje po wypadku na quadzie w 2003 r. i upadku w 2019 r. Znany był fanom jako "Książę Ciemności" i "Ojciec Chrzestny Heavy Metalu". Pierwsza płyta Black Sabbath wydana w 1970 roku uznawana jest powszechnie za początek heavy metalu. Na kolejnej, wydanej w tym samym roku, znalazły się takie hity jak "Paranoid", "War Pigs" czy "Iron Man". Osbourne był częstym celem ataków konserwatywnych i religijnych grup, zaniepokojonych negatywnym wpływem muzyki rockowej na młodych ludzi. Dementował jednak doniesienia, jakoby miał być satanistą. Bezpośrednią przyczyną śmierci miał być zawał serca, a jako czynnik współistniejący wymieniono m.in. chorobę wieńcową - twierdzi "The New York Times".
Hulk Hogan, a właściwie Terry Gene Bollea, zmarł 24 lipca 2025 r. w wieku 71 lat. Amerykanin był jednym z najbardziej rozpoznawalnych zapaśników i wrestlerów świata. Występował także w filmach i programach telewizyjnych, m.in. w "Rocky III" oraz własnym reality show "Hogan Knows Best". Zdobył światową popularność w latach 80. i 90. XX wieku jako gwiazda federacji WWE (dawniej WWF), gdzie był wielokrotnym mistrzem świata. Jego charakterystyczny wizerunek - blond wąsy, bandana i żółto-czerwone stroje - stał się ikoną popkultury. Hulk Hogan jest postacią kontrowersyjną - w swojej karierze mierzył się z licznymi skandalami i problemami prawnymi. W 2015 roku został usunięty z WWE po ujawnieniu nagrań, na których używał rasistowskich określeń. Wcześniej był także bohaterem głośnego procesu sądowego z serwisem Gawker, który opublikował jego sekstaśmę - Hogan wygrał sprawę i otrzymał wielomilionowe odszkodowanie. Hogan twierdził, że na początku kariery dorabiał jako muzyk sesyjny i grał na gitarze basowej, m.in. z zespołem Metallica (choć członkowie zespołu temu zaprzeczają). Zmarł w wyniku zawału serca.
Andrij Parubij zmarł 30 sierpnia 2025 r. w wieku 54 lat. Został zastrzelony we Lwowie. Ukrainiec był w latach 2016-2019 przewodniczącym Rady Najwyższej Ukrainy, a także działacz społeczny i polityczny. Sprawca miał podjechać do niego na elektrycznym rowerze, przebrany w strój kuriera popularnej firmy dostarczającej jedzenie. Od 1988 r. był zaangażowany w działalność antysowiecką. W 2004 brał udział w pomarańczowej rewolucji jako komendant Ukraińskiego Domu. Parubij miał ubrzeć jeszcze przed przyjazdem karetki pogotowia - stwierdził Maksym Kozycki, szef lwowskiej administracji obwodowej.
Giorgio Armani zmarł 4 września 2025 r. w wieku 91 lat. Włoch był jednym z najsłynniejszych projektantów mody w historii. Jego twórczość stanowiła symbol współczesnej mody i projektowania. Zasłynął przede wszystkim z projektowania eleganckich, minimalistycznych garniturów, które zrewolucjonizowały modę męską i damską. Jego styl charakteryzował się prostotą, wysoką jakością materiałów i dbałością o detale. Znany był jako "Re Giorgio" czyli Król Giorgio. Miał nadzorować każdy szczegół swoich kolekcji i wszystkich aspektów działalności firmy: od reklamy po poprawianie fryzur modelek tuż przed wyjściem na wybieg. Jego projekty nosiły największe osobistości ze świata kultury, sztuki i sportu. Armani od pewnego czasu zmagał się z problemami zdrowotnymi. Musiał nawet zrezygnować z udziału w pokazach swojej grupy podczas Tygodnia Mody Męskiej w Mediolanie w czerwcu 2025. Był to pierwszy przypadek w jego karierze, kiedy opuścił własny pokaz.
Robert Redford zmarł 16 września 2025 r. w wieku 89 lat. Amerykański aktor znany był m.in. z filmu "Wszyscy ludzie prezydenta". Robert Redford zadebiutował w wieku 26 lat w filmie "Wojenne polowanie" w 1962 r. Już pierwsza rola przyniosła pozytywne opinie ze strony krytyków. Jednak przełom w jego karierze nastąpił później - po tym jak zagrał u boku Paula Newmana w filmie "Butch Cassidy i Sundance Kid". Wcielił się w rewolwerowca, tym samym zerwał on z wizerunkiem amanta. Udowodnił wówczas, że jest aktorem wszechstronnym. W kolejnych latach Redford zagrał w kilkunastu filmach, które przeszły do historii kina. Wśród nich znajdziemy m.in. "Żądło", "Tacy byliśmy" (1973), "Wielki Gatsby" (1974), "Trzy dni Kondora" (1975), "O jeden most za daleko" (1977), "Urodzony sportowiec" (1984) i "Pożegnanie z Afryką". Robert Redford zdobył dwa Oscary - jeden honorowy, za całokształt osiągnięć, a drugi za reżyserię filmu "Zwyczajni ludzie". Redford był także założycielem Sundance Institute, gdzie co roku odbywa się Sundance Film Festival. To największy festiwal promujący kino niszowe.
Claudia Cardinale zmarła 23 września 2025 r. w wieku 87 lat. Włoszka wkroczyła do świata filmu, gdy w 1957 r. wygrała konkurs piękności. W nagrodę otrzymała możliwość wyjazdu na festiwal filmowy w Wenecji. Została tam zauważona przez producentów filmowych. Wcielała się w role m.in. w "Osiem i pół" Federico Felliniego, "Lamparcie" Luchino Viscontiego, "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" Sergio Leone i "Różowej panterze" Blake'a Edwardsa. Występowała także w serialu "Jezus z Nazaretu" Franco Zefirellego. Była postrzegana jako silna i niezależna kobieta. Kiedyś złamała watykański protokół, gdy pojawiła się na spotkaniu z papieżem Pawłem VI w minispódniczce. Od 1999 r. aktorka pełniła funkcję Ambasadora Dobrej Woli UNESCO. W 2002 r. odebrała honorowego Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie. Przeżyłam ponad 150 żyć. Byłam prostytutką, świętą, romantyczką, każdą kobietą, i to wspaniałe, że mam możliwość zmieniać siebie - mówiła na berlińskim festiwalu.
Jane Goodall zmarła 1 października 2025 r. w wieku 91 lat. Brytyjka była najsłynniejszą na świecie badaczką szympansów, a także prymatolożką, etolożką, antropolożką i działaczką na rzecz praw zwierząt. Jej odkrycia zrewolucjonizowały naukę. Zajmowała się ssakami naczelnymi. Od 1966 roku prowadziła badania nad szympansami w Parku Narodowym Gombe w Tanzanii. Badała m.in. zachowania szympansów - zarówno dziedziczone, jak i nabyte. Opowiadała się za ochroną i odnową świata przyrody. Była również tzw. Posłanką Pokoju ONZ i założycielką Instytutu Jane Goodall. Jej sposób pracy był jedyny w swoim rodzaju. Nie nadawała zwierzętom numerów, lecz imiona. Do jej odkryć należy zaliczyć to, że szympansy mogą toczyć ze sobą wojny, a także, że posługują się narzędziami. Niektóre osobniki wkładają patyki do gniazd termitów, które są ich pożywieniem. Termity przywierają wówczas do patyków - właśnie wtedy szympansy mogą je wyciągnąć z gniazda. Zbadała i opisała także, że te zwierzęta nie tylko mają osobowość, ale są zdolne do wyrażania emocji, jak radość i smutek, a także do racjonalnego myślenia.
Patricia Routledge zmarła 3 października 2025 r. w wieku 96 lat. Brytyjska aktorka znana była m.in. z roli Hiacynty Bukiet - głównej bohaterki w serialu komediowym "Co ludzie powiedzą" (1990-1995). Ta postać była uosobieniem skrajnych cech angielskiej pretensjonalności i snobizmu. Ona jest absolutnym potworem i granie jej sprawiło mi ogromną przyjemność - mówiła Routledge o swojej roli. Aktorka rozpoczęła swoją karierę w teatrze w latach 50. ubiegłego wieku. Zdobyła nagrodę Tony Award w 1968 roku dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej w musicalu wystawianym na Broadwayu. Otrzymała ją za rolę w musicalu "Darling of the Day". Robiła wrażenie na widzach zarówno w dramatach, jak i musicalach czy komediach. Występowała w Royal Shakespeare Company w "Ryszardzie III" i "Henryku V". Następnie zdobyła nagrodę Oliviera dla najlepszej aktorki w musicalu za "Kandyda" w latach 80.
Diane Keaton zmarła 11 października 2025 r. w wieku 79 lat. Amerykańska aktorka znana była m.in. z ról w filmach "Ojciec panny młodej", "Ojciec Chrzestny", "Annie Hall", czy "Zmowa pierwszych żon". Uważana była za jedną z najwybitniejszych aktorek Hollywood. Została nagrodzona Oscarem za "Annie Hall". Już w liceum występowała w szkolnych przedstawieniach, a po ukończeniu szkoły w 1964 roku przeniosła się do Nowego Jorku, by spróbować sił w teatrze. W 1968 r. zadebiutowała na Broadwayu jako dublerka w rockowym musicalu "Hair". Przełom w jej karierze miał miejsce w 1972 roku, gdy Francis Ford Coppola obsadził ją w roli Kay Adams w "Ojcu Chrzestnym". Keaton powróciła do tej postaci w sequelach: "Ojcu Chrzestnym - Część II" (1974) i "Części III" (1990). Jednocześnie Keaton rozwijała karierę u boku Woody’ego Allena. Po premierze spektaklu "Play It Again, Sam" (1969) trafiła do kinowych wersji jego komedii: "Play It Again, Sam" (1972), "Sen według Erwina" ("Sleeper", 1973), "Miłość i śmierć" ("Love and Death", 1975) i "Annie Hall" (1977). Miała wyjątkowy, inspirowany męską garderobą styl. Szybko stał się on wyznacznikiem mody. Keaton nigdy nie wyszła za mąż, adoptowała dwójkę dzieci. Przez wiele lat zmagała się z chorobami, w tym także nowotworami i bulimią.