Argentyna dokonała historycznego kroku, otwierając dla publiczności 1 850 tajnych akt dotyczących nazistowskich uciekinierów, którzy znaleźli schronienie w tym kraju po II wojnie światowej. Decyzja prezydenta Javiera Milei o udostępnieniu dokumentów online stanowi przełom w dążeniu do pełnej przejrzystości i zrozumienia mrocznych rozdziałów historii.
Zbiór odtajnionych dokumentów, dostępny teraz na stronie internetowej rządu Argentyny, zawiera zapisy operacji bankowych, tajne akta wywiadowcze oraz wcześniej poufne raporty ministerstwa obrony. Materiały te rzucają nowe światło na działalność nazistowskich uciekinierów w Argentynie, w tym na takich zbrodniarzy wojennych jak Josef Mengele, znany jako "Anioł Śmierci", oraz Adolf Eichmann, jeden z głównych organizatorów Holokaustu.
Dokumenty ujawniają, jak Mengele, po przybyciu do Argentyny, początkowo żył otwarcie pod swoim prawdziwym imieniem, zanim przyjął fałszywą tożsamość. Podobnie Eichmann, żyjący pod nazwiskiem Ricardo Klement, został ostatecznie schwytany przez agentów Mossadu. Akta zawierają również informacje o innych nazistach, takich jak Erich Priebke, odpowiedzialny za masakrę w kamieniołomie pod Rzymem, który mieszkał w Argentynie przez dziesięciolecia.
Decyzja o udostępnieniu akt została podjęta nie tylko w odpowiedzi na formalną prośbę ze strony Stanów Zjednoczonych i Centrum Simona Wiesenthala, ale również jako część szerszego zobowiązania Argentyny do przejrzystości i rozliczenia z przeszłością. Dokumenty te, po raz pierwszy przekazane do Generalnego Archiwum Narodowego w 1992 roku, były dotąd dostępne tylko w specjalnym pomieszczeniu w siedzibie AGN. Ich cyfryzacja i publikacja online otwiera je na szeroką analizę i badania.
Niektóre z najbardziej wstrząsających ujawnień dotyczą Josefa Mengele, tzw. "Anioła Śmierci", który przeprowadzał okrutne eksperymenty na więźniach w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau.
Akta wywiadowcze pokazują, że po przybyciu do Argentyny w 1949 roku, Mengele początkowo żył otwarcie, używając swojego prawdziwego imienia. Dopiero później przyjął fałszywą tożsamość "Gregor Helmut" i twierdził, że pochodzi z włoskiego regionu Trydent.
Zgodnie z aktami, Mengele najpierw mieszkał pod adresem Arenales 2460 w podmiejskiej dzielnicy Florida, Vicente López, zanim przeniósł się na Paraná 140 w centrum dzielnicy Monserrat w 1953 roku.
Podczas swojego pobytu w Argentynie, Mengele ponownie się ożenił — poślubił Martę Marię Will, rodaczkę i byłą żonę swojego zmarłego młodszego brata, i formalnie adoptował swojego siostrzeńca Karla-Heinza. W 1956 roku rodzina starała się o zaświadczenia o niekaralności, aby umożliwić podróż do Chile.
Pomimo wniosku o ekstradycję z Niemiec, argentyńskie władze wówczas odrzuciły ten ruch, powołując się na techniczne i proceduralne kwestie.
Raporty wywiadowcze pokazują, że nie podjęto żadnych działań przeciwko Mengele, który później uciekł do Paragwaju, a następnie do Brazylii, gdzie zmarł w 1979 roku pod przybraną tożsamością.
Wiele innych nazistowskich uciekinierów również mieszkało w Argentynie za wiedzą władz, potwierdzają akta - wśród nich Adolf Eichmann, jeden z głównych organizatorów Holokaustu.
Eichmann, który nadzorował deportację milionów Żydów do obozów koncentracyjnych, osiedlił się w Lanús na południe od stolicy, używając nazwiska Ricardo Klement. Żył spokojnie z rodziną aż do 1960 roku, kiedy to został schwytany przez agentów Mossadu. Stanął przed sądem za zbrodnie wojenne, a później stracony w Izraelu.