Nowe badania archeologiczne ujawniają, że praktyka mumifikacji za pomocą dymu była stosowana w Azji Południowo-Wschodniej już 14 tys. lat temu - na długo przed tym, jak Egipcjanie zaczęli mumifikować swoich zmarłych. Odkrycie rzuca nowe światło na zwyczaje pogrzebowe pierwszych ludzi w tym regionie.
Najstarsze na świecie dowody celowego mumifikowania ludzi pochodzą z Azji Południowo-Wschodniej. Nasi przodkowie konserwowali ciała swoich bliskich za pomocą dymu. Badania na ten temat opublikowano w czasopiśmie "PNAS".
Przez lata to Egipt uchodził za kolebkę mumifikacji, jednak najnowsze badania wskazują, że tradycja ta ma znacznie starsze korzenie. Naukowcy przeanalizowali 54 starożytne pochówki z 11 stanowisk archeologicznych w Azji Południowo-Wschodniej. Ciała datowane na okres od 12 tys. do 4 tys. lat temu wykazują wyraźne ślady mumifikacji przez długotrwałe suszenie za pomocą dymu.
Według naukowców proces ten trwał nawet trzy miesiące. Ciało było powoli podgrzewane nad ogniem, co pozwalało na jego wysuszenie i zakonserwowanie. To pierwsze tak jednoznaczne dowody na stosowanie zaawansowanych praktyk pogrzebowych w czasach późnego paleolitu.
Bodies buried in a crouching position and dating to more than 10,000 years ago might be the worlds oldest intentionally preserved mummieshttps://t.co/5i7W1p8GtK
NatureSeptember 16, 2025
W przeciwieństwie do późniejszych, neolitycznych pochówków, które często zawierały przedmioty grobowe i układane były na plecach, starsze ciała znajdowano w pozycjach skulonych lub kucznych, bez dodatkowych artefaktów. Stan zachowania szczątków sugeruje, że były one wysuszane przed złożeniem do grobu, co potwierdzają badania z wykorzystaniem nowoczesnych technik, takich jak dyfrakcja rentgenowska czy spektroskopia w podczerwieni.
Najstarsze mumie pochodzą z dzisiejszego Wietnamu i liczą sobie aż 14 000 lat. Dla porównania, egipskie mumie powstawały dopiero około 4 500 lat temu, a słynne mumie kultury Chinchorro z Chile mają około 7 000 lat.
Naukowcy podkreślają, że mumifikację za pomocą dymu mogli rozwijać bezpośredni potomkowie pierwszych Homo sapiens, którzy dotarli do Azji Południowo-Wschodniej po opuszczeniu Afryki. Co ciekawe, podobne praktyki przetrwały do dziś wśród niektórych rdzennych społeczności, np. z Nowej Gwinei.
W odróżnieniu od współczesnych praktyk, paleolityczne mumie były grzebane stosunkowo szybko po zakończeniu procesu mumifikacji. To odróżnia je od tradycji przechowywania mumii w domach, jak ma to miejsce obecnie w niektórych regionach Australii i Oceanii.