Lunatykowanie znane jako somnambulizm to zaburzenie, które powstaje podczas głębokiego snu i skutkuje chodzeniem lub wykonywaniem innych złożonych zachowań, gdy jeszcze przez większość czasu śpimy. Występuje częściej u dzieci niż u dorosłych i jest bardziej prawdopodobny, jeśli u danej osoby w rodzinie występowała ta choroba, brakuje jej snu lub ma się skłonność do powtarzających się przebudzeń w nocy - podaje portal sleepfoundation.org.
Lunatykowanie może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych, ale częściej występuje w dzieciństwie.
Czynniki takie jak genetyka, brak snu, leki i stres mogą powodować epizody lunatykowania.
W czasie ich trwania może dojść do obrażeń ciała. Lunatykowanie wiąże się z gorszym snem i sennością w ciągu dnia. U wielu osób aktywne leczenie może nie być konieczne, ale gdy epizody są częstsze lub intensywniejsze, korzystnych może być kilka opcji leczenia.
Lunatykowanie to rodzaj zaburzenia snu zwany parasomnią. Parasomnie można sklasyfikować na podstawie części cyklu snu, w której występują.
Lunatykowanie ma miejsce zwykle w trzeciej fazie cyklu snu, znanego również jako sen głęboki. Ważne jest, aby pamiętać, że ten proces nie ogranicza się do chodzenia.
Może obejmować różne proste lub złożone czynności i może trwać od kilku sekund do pół godziny, kiedy osoba budzi się zdezorientowana lub sama wraca do łóżka. Rzadziej zachowania mogą być agresywne lub bardziej złożone, łącznie z próbą prowadzenia samochodu.
Ale zdarza się również:
- Chodzenie lub bieganie
- Mowa minimalnie responsywna lub niespójna
- Rutynowe czynności, takie jak ubieranie się lub przenoszenie mebli
- Angażowanie się w zachowania seksualne (seksomnia)
- Oddawanie moczu w nieodpowiednich miejscach
Kluczowym objawem lunatykowania jest to, że po przebudzeniu dana osoba praktycznie nigdy nie pamięta tego epizodu.
Lunatykowanie może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Do urazu może dojść, jeśli osoba potknie się i upadnie lub zderzy się z czymś. Niewłaściwe obchodzenie się z ostrymi przedmiotami lub próba prowadzenia samochodu podczas takiego epizodu może zagrażać życiu.
Gwałtowne zachowanie może wyrządzić krzywdę lunatykowi lub innym osobom. Badania wykazały, że osoby lunatykujące mają wyższy poziom nadmiernej senności w ciągu dnia i objawów bezsenności.
- Badania pokazują, że niektórzy ludzie są genetycznie predysponowani do lunatykowania i innych parasomnii NREM. Około 22 proc. dzieci, których rodzice nie mieli historii lunatykowania, doświadczy tego schorzenia. Dla kontrastu, lunatykowanie występuje u 47 proc. dzieci, jeśli u jednego z rodziców zdarzało się to robić i u 61 proc. dzieci, jeśli dotyczyło to obojga rodziców.
- Brak snu: Powiązano to ze zwiększonym ryzykiem lunatykowania, co może wynikać z dłuższego czasu spędzonego w głębokim śnie po okresie braku snu.
- Niektóre leki: Te o działaniu uspokajającym mogą mogą wywoływać u ludzi taki rodzaj snu, który zwiększa ryzyko wystąpienia epizodu lunatykowania.
- Alkohol: Picie alkoholu wieczorem może powodować niestabilność faz snu i zwiększać ryzyko lunatykowania.
- Gorączka: Stwierdzono, że u dzieci gorączka zwiększa prawdopodobieństwo lunatykowania i może być związana ze zwiększoną liczbą pobudzeń spowodowanych chorobą w nocy.
- Obturacyjny bezdech senny (OSA): To zaburzenie, w którym drogi oddechowe zostają zablokowane, powodując krótkie przerwy w oddechu podczas snu. Te przerwy mogą występować dziesiątki razy w ciągu nocy, powodują przerwy w śnie, które mogą prowadzić do lunatykowania.
- Zespół niespokojnych nóg (RLS): To rodzaj zaburzenia snu, który powoduje silną potrzebę poruszania kończynami, zwłaszcza nogami, podczas leżenia. Powoduje nocne pobudzenia, w wyniku których dana osoba może wejść w epizod lunatykowania.
- Stres: Różne rodzaje stresu mogą wpływać na sen, powodując jego fragmentaryzację lub zakłócenia, co może zwiększać skłonność do lunatykowania.
Najlepiej zgłosić wątpliwości dotyczące lunatykowania lekarzowi, który może znaleźć najbardziej prawdopodobną przyczynę i opracować dostosowany plan leczenia. W wielu przypadkach lunatykowanie nie wymaga aktywnego leczenia, ponieważ epizody są rzadkie i stanowią niewielkie ryzyko dla śpiącego lub osób w jego otoczeniu. Epizody często stają się rzadsze wraz z wiekiem.
- Trzymaj ostre przedmioty w zamknięciu i poza zasięgiem
- Zamykaj drzwi i okna
- Usuń z podłogi elementy stwarzające ryzyko potknięcia
- Pomyśl o montażu oświetlenia z czujnikami ruchu
- Jeśli to konieczne, użyj alarmu na drzwiach lub alarmu łóżkowego, który włącza się, gdy dana osoba wstanie z łóżka.
