Wielka Sobota to czas niezwykle ważny dla osób wierzących. W przeddzień Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego święci się pokarmy, które później pojawią się na wielkanocnych stołach. Z tej okazji w Faktach RMF FM i na RMF24.pl, zabraliśmy was w wyjątkowe miejsce - do polskiej Jerozolimy, Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku.
"Pobyt tutaj pozostawia u każdego z wiernych niesamowite wrażenia. Jakbyśmy przenieśli się w czasie i przestrzeni wprost do Ziemi Świętej " - mowa o Sanktuarium Grobu Bożego pod wezwaniem Ducha Świętego w Przeworsku, o którym w sobotę usłyszeliście w Faktach RMF FM i przeczytaliście na RMF24.pl.
W przeworskiej świątyni znajduje się kaplica Bożego Grobu. To nie tylko cenny zabytek, ale przede wszystkim miejsce kultu religijnego. Do bazyliki przeworskiej przybywają pielgrzymi nie tylko z Polski, ale i z innych krajów świata.
Dlatego właśnie tam zabraliśmy Was wirtualnie w Święta Wielkanocne.
W Wielką Sobotę, razem z ks. prał. Tadeuszem Gramatyką, proboszczem Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku, a także Katarzyną Ignas i dr. Łukaszem Mrozem z Muzeum w Przeworsku opowiedzieliśmy zarówno o wyjątkowej świątyni, jej historii i najważniejszych zabytkach, ale także o wielkanocnych obyczajach kultywowanych w tej miejscowości.
Jak wyglądają charakterystyczne przeworskie palmy i w czym Przeworsk podobny jest do Krakowa? Zobaczcie nagranie.
W Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku, jak co roku, odbyło się dziś święcenie pokarmów wielkanocnych.
Wierni mogli pojawiać się w sanktuarium z koszyczkami od godz. 8:00 do godz. 14:00, zachowując przy tym reżim sanitarny. Święcenie odbywało się zarówno w środku, jak i wokół bazyliki.
Dziennikarz RMF FM Marek Balawajder relacjonował, że na święcenie przyszły w sobotę głównie młode małżeństwa z dziećmi. Pojawiła się też m.in. Delegacja Koła Gospodyń Wiejskich w Studzianie w strojach ludowych.
Boimy się oczywiście, ale staramy się zachowywać wszystkie środki ostrożności - powiedziała jedna z mieszkanek Przeworska.
Jak podkreślał nasz dziennikarz, uczestnicy święcenia stosowali się do obostrzeń, a porządku pilnowały "Turki" - strażnicy Grobu Pańskiego.
Tradycja straży grobowych, zwanych "Turkami" związana jest z tym miejscem już od ponad 260 lat - powiedziała Katarzyna Ignas, etnograf z Muzeum w Przeworsku.
Posłuchajcie całej rozmowy na temat tego wyjątkowego obyczaju.
Kto może zostać "Turkiem"? - zapytał nasz dziennikarz komendanta straży, Piotra Czerwonkę.
"Turkiem" może zostać każdy mężczyzna, który ma ochotę służyć i podjąć wartę przy Bożym Grobie. Nie mamy takich wymogów jak niekaralność. Ważny jest poniekąd wzrost i chęci do działania z nami - odpowiedział pan Piotr.
W Wielką Sobotę w przeworskiej świątyni zorganizowano adorację.
O godz. 19 natomiast odbyła się Liturgia Wielkiej Soboty. Na zewnątrz bazyliki kapłan poświęcił ogień, od którego wierni odpalili przyniesione przez siebie świecie, a także wodę. Ta przez cały rok będzie służyła do chrztu.
Po 22 w świątyni zabrzmiało, po ponad 40 dniach postu, uroczyste "Alleluja".
Świątynia przeworska, powstała około 1170 roku, do dziś zachowała swoje piękno gotycko-barokowe. Przetrwała różne kataklizmy, najazdy tatarskie, przemarsze obcych wojsk, zniszczenia podczas najazdu szwedzkiego (zrabowano grobowce fundatorów w prezbiterium kościoła), dwie ostatnie wojny, czasy komunistycznego zniewolenia.
Bazylika nazywana przeworską Jerozolimą jest szczególnym miejscem, bo to jest Sanktuarium Grobu Bożego, jedno z trzech na świecie po Jerozolimie i Miechowie - zaznaczył dr Łukasz Mróz z Muzeum w Przeworsku.
Posłuchajcie i zobaczcie opowieść o historii i zabytkach tej wyjątkowej świątyni.
29 XII 1982 roku świątynia została podniesiona przez Ojca Świętego Jana Pawła II do godności Bazyliki Mniejszej. 19 marca 2003 roku została erygowana Kapituła Przeworska przy Bożym Grobie przez ks. Arcybiskupa Józefa Michalika Metropolitę Przemyskiego. Celem tej kapituły jest szerzenie kultu Męki Pańskiej oraz apostolstwo Pisma Świętego. 28 V 2012 roku ks. arcybiskup Józef Michalik ustanowił w bazylice Sanktuarium Grobu Bożego.
Jesteśmy, można powiedzieć, w Bazylice Zmartwychwstania. Mówią nam o tym chociażby elementy architektoniczne budynku - podkreśla ks. prał. Tadeusz Gramatyka, proboszcz sanktuarium.
Świątynia jest otoczona częściowo murem (dawniej obronnym) i jednopiętrowym budynkiem. Dawniej był to klasztor Bożogrobców, a obecnie mieści się tam plebania. W 1742 roku nastąpiło połączenie kościoła z klasztorem za pomocą nadwieszonej na arkadach galerii zewnętrznej.
Szczególnym elementem sanktuarium jest 40-metrowa wieża, dobudowana dopiero w XVII w.
Ołtarz główny został wykonany w stylu toskańskiego baroku. Centralną postacią jest Chrystus ukrzyżowany a koło niego figury-rzeźby św. Jakuba Apostoła i św. Augustyna, bpa Hippony, patronów Bożogrobców.
Szczyt ołtarza wieńczy scena koronacji Matki Boskiej obok umieszczono jeszcze figury św. Michała Archanioła i świętych Apostołów Piotra i Pawła.
Na ołtarzu umieszczono w osobnych relikwiarzach relikwie świętych Marcina i Benedykta, Sewery i Lukundy, Maurycjusza i Prymitywy, św. Pawła oraz uzyskane w XVIII wieku relikwie św. Krzyża.
W 1718 roku koło nawy bocznej od strony północnej świątyni powstała kaplica Grobu Pańskiego. W roku 1720 wykonano w niej szereg pięknych malowideł ściennych w kopule Kaplicy Grobu Bożego, które przez dwa wieki były poryte bielą wapienną i dopiero zostały na nowo "wydobyte" podczas kompleksowej konserwacji i renowacji w roku 2005.
Malowidła te przedstawiają "Chrystofanie", czyli zjawienia się Jezusa Chrystusa po jego Zmartwychwstaniu. Ściany boczne są ozdobione wspaniałą sztukaterią w wykonaniu sławnego sztukatora Fryderyka Baumana.
Do Kaplicy Grobu Bożego od wewnątrz Bazyliki prowadzą drzwi ozdobione pięknym, rzeźbionym portalem w czarnego marmuru. W górnej jego części znajduje się napis wyjęty z proroka Izajasza (Iż 11,10) "Et erit sepulchrum eius gloriosum - I grób Jego będzie sławny".
W części północnej kaplicy znajduje się kopia Grobu Bożego z Jerozolimy. Wzorcem tej kopii był najprawdopodobniej relikwiarz w kształcie Grobu Jerozolimskiego, po jego renowacji, z roku 1555. Przeworska budowla jest wiernym odbiciem wspomnianego relikwiarza.
Obraz namalowany na desce w XV wieku przestawia Matkę Najświętszą z Dzieciątkiem Jezus, trzymającym w lewej rączce owoc granatu, symbol męki. Postać Matki Bożej otoczona jest promieniami i obłokami.
Po prawej stronie znajduje się Archanioł Rafał, patron dwóch klęczących Rafałów Tarnowskich (ojca i syna).
Po lewej stronie widzimy św. Elżbietę Węgierską, polecającą Matce Najświętszej żonę Rafała Tarnowskiego Elżbietę i jej dwie córki. Święta trzyma w prawej ręce chleb i wino.
Chrzcielnica jest najstarszym zabytkiem w kościele. Wykonana ze spiżu, ma kształt kielicha ustawionego na marmurowych progach.
Trzon chrzcielnicy posiada ozdobny gzyms, pod którym znajdują się gotyckie napisy, herby Bożogrobców, herb Leliwa, Topór i Nałęcz właścicieli Przeworska.
Ambona jest bogato rzeźbiona i złocona. Na koszu ambony widnieją rzeźby 4 ewangelistów.
Nad amboną jest umieszczony baldachim w kształcie wieży, na szczycie której znajduje się figura św. Grzegorza Wielkiego - papieża. W podniebiu baldachimu gołębica - symbol Ducha Świętego.
Na zaplecku obraz św. Jana Ewangelisty, malowany na płótnie. W zwieńczeniu bramki rzeźba proroka Dawida.
Stalle są umieszczone po obu stronach prezbiterium. Bogato rzeźbione i złocone, z klęcznikiem i oparciem, z baldachimem zdobionym lambrekinem i kartuszami w zwieńczeniu (16 sztuk) przedstawiające emblematy i napisy obrazujące wielorakie działanie Ducha Św.
Obraz został wykonany techniką olejną na płótnie z wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego. Pod krzyżem od lewej klęczą małżonkowie z 3 córkami. Za postacią donatora znajduje się św. Franciszek z rozłożonymi rękoma, a po prawej stronie, pod krzyżem - Matka Boża. U góry, w tondzie można dostrzec wizerunek Boga Ojca.
W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego zapraszamy o godz. 6:00 rano na RMF24.pl, gdzie specjalnie dla Was będziemy transmitować rezurekcję, czyli uroczystą mszę świętą.
Potem wspólnie z duszpasterzami z Przeworska zasiądziemy do wielkanocnego śniadania. Sprawdzimy, co króluje na stole, i opiszemy symbolikę spożywanych dań.
Na wspólne świętowanie w Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku zaprasza ks. prał. Tadeusz Gramatyka:
