Charakterystyczne wzory, często niewidoczne na pierwszy rzut oka. Znajdują się głównie na mankietach i kołnierzach oraz przedniej części koszuli. Tradycyjny element ukraińskiego ubioru dziś obchodzi swoje międzynarodowe święto. Dziś też, jak nigdy wcześniej, staje się symbolem walki o własną tożsamość, za którą niektórym przychodzi zapłacić najwyższą cenę.
Międzynarodowy Dzień Wyszywanki to święto tradycyjnej, ukraińskiej, wyszywanej koszuli – "wyszywanki". Zapoczątkowane zostało stosunkowo niedawno, bo w 2007 roku przez studentów uniwersytetu w Czerniowcach, a obchodzone jest zawsze w trzeci czwartek maja.
Pomysłodawczynią była studentka Lesja Woroniuk, która zaproponowała, aby jej koleżanki i koledzy jednego dnia założyli koszule z wyszywanką. Na początku w akcji wzięło kilkudziesięciu studentów i kilku wykładowców. W kolejnych latach święto urosło do poziomu ogólnokrajowego, a później przyciągnęło diasporę ukraińską na całym świecie. Dzień obchodów wybrano nieprzypadkowo. Celowo wyznaczono dzień powszedni, zamiast weekendu, aby podkreślić, że wyszywanka jest elementem życia i kultury Ukraińców, a nie antycznym artefaktem.
W czasach rosyjskiej napaści na Ukrainę wyszywanka stała się czymś więcej: symbolem własnej tożsamości, której trzeba bronić za wszelką cenę przed "rosyjską denazyfikacją".
Na Ukrainie haftowana koszula jest elementem stroju ludowego. Ukraińcy zakładają je na ważne wydarzenia rodzinne i święta religijne, a nawet państwowe. Wyszywanki nosiły do tej pory przeważnie osoby o poglądach patriotycznych, demonstrując swą przynależność narodową. Teraz noszą je wszyscy, bo stały się (obok ukraińskiej flagi) jednym z najważniejszych symboli narodowych.
Film, który ma to obrazować, nagrało ukraińskie Ministerstwo Kultury we współpracy z film.ua. W opisie filmu czytamy:
Dziś wyszywanka to nie tylko odświętne ubranie. To symbol lojalności. To sygnał buntu. To zbroja, która okrywa nasze udręczone bólem, ale wypełnione miłością serca.
"Wyszywanka jest symbolem naszej odwiecznej kultury, związku między pokoleniami i walki. Tak, walki, bo w różnych czasach ubieranie ukraińskiej koszuli było wyzwaniem i dla Imperium Rosyjskiego i dla Sowietów" - tak w 2013 roku pisał na Facebooku niezależny deputowany i działacz społeczny Ołeś Donij. Była to jego reakcja na... parlamentarny spór o wyszywankę.
Ukraińscy deputowani przez wiele dni nie byli w stanie przeprowadzić posiedzenia Rady Najwyższej, ponieważ spierali się, w jakim stroju wypada, a w jakim nie wypada pojawiać się na sali obrad parlamentu. Pod krawatem czy w haftowanej koszuli?
Dziś nikt już nie ma tego rodzaju wątpliwości i wydaje się, że święto po raz pierwszy tak silnie jednoczy Ukraińców zarówno tych, którzy zostali w ojczyźnie, jak i tych, którzy zmuszeni byli wyjechać.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Wyszywanki życzenia rodakom złożył między innymi prezydent Ukrainy Wołodymir Zełeński (ubrany oczywiście w haftowana koszulę)
Pod jednym z filmów opublikowanych z okazji dzisiejszego święta czytamy:
"Haftowana koszula, to nie tylko piękna część garderoby, to genetyczny kod narodu"
Na filmie widać, jak dziury po rosyjskich pociskach w ukraińskich domach "łatane" są tradycyjnym ukraińskim haftem:
Happy World Vyshyvanka Day!On May 19, #Ukrainians celebrate #Vyshyvanka Day. This is a day when people in #Ukraine & abroad wear #Ukrainian traditional embroidered shirts, or #vyshyvankas. The shirt is not just a beautiful garment but a genetic code of the nation. https://t.co/v58vuiM6pI pic.twitter.com/7Xsv1g2Dcj
uasupport999May 19, 2022
Oryginalną grafikę z okazji święta zaprezentowało dziś także ukraińskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Widać na niej wyszywankę z ukraińskim traktorem holującym rosyjski czołg. To nawiązanie do licznych doniesień o odbieraniu Rosjanom ich czołgów. W internecie pojawiały się filmy, na których widać jak rolnicy traktorami wywożą opancerzony sprzęt najeźdźcy.
Happy #VyshyvankaDay! Embroidered shirt, #Vyshyvanka is a symbol of #Ukraine! Today it is a symbol of courage, freedom, faith and strength for the whole world pic.twitter.com/OgPyKXl4b6
Warto przypomnieć, że w różnych ukraińskich regionach spotkać można inne wzory tradycyjnego haftu umieszczanego na ludowych strojach.
Z okazji ukraiskiego Dnia Wyszywanki - mapa pokazujca rozrnienie haftw w rnych regionach Ukrainy #vyshyvanka # #Ukrainian pic.twitter.com/7uXATkq8hy
DamianPKujawaMay 19, 2022
Dziś w mediach społecznościowych pod hashtagiem #Vyshyvanka można znaleźć mnóstwo zdjęć osób pozujących w wyszywankach. Część osób chce w ten sposób zamanifestować swoją przynależność narodową, a część pokazać wsparcie dla Ukrainy i Ukraińców.
10:33 am in #CroatiaToday is #VyshyvankaDay in Ukraine. On this day, both men and women wear traditional Ukrainian clothes.Here is the photo of me wearing #vyshyvanka on the same day last year in the #Kyiv city center.Do you have such tradition in your country? pic.twitter.com/mQTdUWW6DQ
AHoliachenkoMay 19, 2022
#UkraineIsEurope Today, on #VyshyvankaDay, I join Ukrainians around the world in their tradition to wear a #vyshyvanka.Ukrainians' fight for freedom is our fight too. Thank you @IngridaSimonyte for the initiative. pic.twitter.com/rY7gCK0guD
EP_PresidentMay 19, 2022
. "Slava Ukraini". pic.twitter.com/ss0arICXeK
wtfilMay 12, 2022
That is the future I desire for my kids in #Vyshyvanka under the warm Sun of of #Ukraine. pic.twitter.com/bKQu8UlOyd
annabaranochnikMay 19, 2022
Wyszywankę nosi dziś także słynny psi saper Patron.
Ukraińską koszulę może dziś założyć każdy ...wirtualnie. To dzięki specjalnemu filtrowi na Instagramie opracowanemu przez ekspertów: