"Jeżeli obrzęk i ból, nawet jednego stawu, trwa długo, czyli na przykład trzy tygodnie, cztery tygodnie, nie ustępuje po niesterydowych lekach przeciwzapalnych, wymaga to sprawdzenia, czy nie zaczynają się zapalne choroby reumatologiczne" - mówi dr Małgorzata Sochocka- Bykowska, reumatolog z Wojewódzkiego Szpitala Reumatologicznego w Sopocie, konsultant ds. reumatologii dla województwa pomorskiego. "Niepokojącym objawem jest też sztywność poranna, kiedy pacjent rano się budzi i nie może się długo rozruszać, nie może być aktywny w pracy. Ten obrzęk i ból trwają długo, do godziny 10, 12. Sygnałem jest też długotrwały ból kręgosłupa" - dodaje dr Sochocka-Bykowska. Na choroby reumatyczne cierpi 9 mln Polaków. Zmiany zwyrodnieniowe stawów dotykają 60-80 proc. osób po 60. roku życia. W wielu przypadkach pierwsze objawy tych chorób pojawiają się już między 30. a 50. rokiem życia.
Kuba Kaługa: Jakie są objawy chorób reumatycznych?
Małgorzata Sochocka- Bykowska: Objawem chorób reumatycznych są przede wszystkim bóle stawów, mięśni, ścięgien. Takie, które pacjent zauważa, i które nakazują mu zainteresowanie tymi bólami. One nie ustępują same albo często się powtarzają. Charakter bólu zależny jest od rodzaju choroby. Po rodzaju bólu można pomyśleć, czy jest to choroba, która wymaga szybkiego kontaktu z reumatologiem, czy jest to choroba, która może być obserwowana i leczona przez lekarza rodzinnego.
A jakie są odmiany chorób reumatycznych? Na co pacjent może zwrócić uwagę? Czy jest w stanie to samodzielnie rozpoznać?
Na pewno niepokojące i ważne jest trwanie objawów, czyli jeżeli obrzęk i ból, nawet jednego stawu, trwa długo, czyli na przykład trzy tygodnie, cztery tygodnie, nie ustępuje po zwykłym leczeniu, po niesterydowych lekach przeciwzapalnych. Wymaga to sprawdzenia, czy nie zaczynają się zapalne choroby reumatologiczne, czyli przewlekłe. Takie, które wymagają intensywnego leczenia.
To już jest taki wyraźny sygnał, że trzeba iść do lekarza?
Tak. Dolegliwości bólowe, które są krótkotrwałe, wiążą się z infekcją, z przeciążeniem, z urazem po zwykłych lekach, dostępnych nawet bez recepty, ustępują. Nie wymagają kontroli i porady reumatologicznej. Trwają kilka dni, tydzień i ustępują. Jeśli nie ustępują, pacjent idzie do lekarza rodzinnego. Lekarz rodzinny zleca podstawowe leki. Jeżeli po dwóch, trzech tygodniach nie odczuwamy bólu, możemy być w miarę spokojni, że nie zaczyna się zapalna, przewlekła choroba reumatologiczna. Natomiast jeżeli obrzęk, jakiegokolwiek stawu, nawet jednego, trwa pięć, sześć tygodni, należy natychmiast się zainteresować, czy nie zaczyna się zapalna, przewlekła choroba reumatologiczna. I wtedy wymaga to kontaktu z lekarzem rodzinnym, i w miarę możliwości, szybkiego kontaktu z reumatologiem.
Czy poza bólem są jakieś inne objawy?
Ograniczenie ruchomości. Na przykład, gdy pacjent nie może wyprostować stawu kolanowego. Kolano jest obrzęknięte, boli, nie można chodzić. Takim niepokojącym objawem jest też sztywność poranna, kiedy pacjent rano się budzi i nie może się długo rozruszać, nie może być aktywny w pracy. Ten obrzęk i ból trwają długo, do godziny 10, 12 - to na pewno objaw niepokojący. Sygnałem jest też długotrwały ból kręgosłupa, trwający miesiąc, czasami nawet trzy miesiące. Towarzyszy mu sztywność. Wtedy należy zawsze zastanowić się, czy nie zaczynają się zapalne choroby reumatologiczne.
Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów? Jakie są przyczyny tej choroby?
W zasadzie do tej pory, mimo długotrwałych badań do końca nie wiemy, jakie są przyczyny wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów. Na pewno ważny tutaj jest czynnik genetyczny. To, że w rodzinie mamy kogoś, kto choruje na reumatoidalne zapalenie stawów, nie oznacza, że my też będziemy na nie będziemy chorować, ale to sygnał ostrzegawczy. Wilgoć, zimno to drugi czynnik, który może predysponować do wystąpienia chorób reumatycznych. Najważniejszą przyczyną, najprościej mówiąc są zaburzenia odporności, zaburzenia immunologiczne. Jakiś czynnik, którego do tej pory nie znamy, powoduje osłabienie naszej odporności i ukierunkowanie tej odporności w inne miejsce, czyli zaczyna się stan zapalny w stawie. Nie wiadomo dlaczego, nie wiadomo, jaki to jest czynnik i dlatego nie bardzo mamy wpływ na to, żeby go zniwelować, czy zniszczyć. Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba przewlekła, zapalna, immunologicznie zależna. Jest to choroba dotycząca stawów, ale jej ciężkość polega również na tym, że dotyczy wielu innych narządów. Może dotyczyć serca, płuc, skóry, nerek i dlatego wszyscy teraz mówią, że warto wiedzieć wcześniej, czy nie zaczynamy chorować na reumatoidalne zapalenie stawów.
Jakie są pierwsze objawy?
To ból i obrzęk chociaż jednego stawu, który trwa co najmniej 3, 4 czy nawet do 5 tygodni i nie ustępuje po stosowaniu zwykłych leków niesterydowych, przeciwzapalnych. Warto zrobić podstawowe badania z krwi, które może zlecić również lekarz rodzinny. To jest CRP, czyli białko ostrej fazy i czynnik reumatoidalny. Jeżeli mamy podwyższone CRP, jeżeli mamy podwyższony czynnik reumatoidalny, długo trwający obrzęk i ból co najmniej jednego stawu, to już sugeruje konieczność kontaktu z reumatologiem i ewentualnego szybkiego włączenia leczenia zatrzymującego przebieg choroby.
(md)