Linie małp człekokształtnych i człowieka rozeszły się kilkaset tysięcy lat wcześniej, niż myśleliśmy, i to prawdopodobnie nie w Afryce, ale na Bałkanach - przekonują w dwóch pracach, opublikowanych na łamach czasopisma "PLOS ONE", międzynarodowe zespoły naukowców. Te przełomowe tezy są owocem badań szczątków osobników z gatunku Graecopithecus freybergi, znalezionych na terenie Grecji i Bułgarii. Żuchwa i górny ząb przedtrzonowy pochodzą sprzed około 7,2 miliona lat, a zdradzają cechy charakterystyczne już dla naszych przodków.
Obecnymi, najbliższymi krewnymi człowieka są szympansy. Kluczowym zagadnieniem paleoantropologii pozostaje pytanie o ostatniego wspólnego przodka. Naukowcy zakładali do tej pory, że żył od 5 do 7 milionów lat temu w Afryce, gdzie ostatecznie obie gałęzie się rozdzieliły. Zgodnie ze sformułowaną w 1994 roku przez francuskiego paleoantropologa Yvesa Coppensa teorią, doszło do tego wskutek zmian klimatycznych we wschodniej Afryce. Najnowsze doniesienia badaczy z Bułgarii, Grecji, Australii, Francji, Kanady i Niemiec wskazują, że nasze początki mogły przebiegać według zupełnie innego scenariusza.
Badacze pod kierunkiem prof. Madelaine Böhme z Senckenberg Centre for Human Evolution and Palaeoenvironment Uniwersytetu w Tybindze i prof. Nikołaja Spassova z Bułgarskiej Akademii Nauk przebadali z pomocą najnowszych metod tomografii komputerowej szczątki dwóch osobników gatunku Graecopithecus freybergi, znalezione w Grecji i Bułgarii. Ich datowanie pokazało, że żuchwa osobnika nazwanego El Graeco, znaleziona na przedmieściach Aten w Pyrgos Vassilissis liczy sobie 7,175 miliona lat, a górny ząb przedtrzonowy osobnika z Azmaki w Bułgarii, 7,24 miliona lat. Tomografia wykazała natomiast, że struktura korzeni ich zębów przypomina naszą - ludzką, i odbiega od tej spotykanej u małp. To wskazuje, że Graecopithecus freybergi był już przedstawicielem naszej linii i pojawił się w wschodniej części basenu Morza Śródziemnego znacznie wcześniej, niż wydawało nam się to możliwe.
Podobnie, jak w przypadku teorii o wyjściu naszych przodków z Afryki, także ta "europejska" hipoteza wskazuje na kluczowe dla tej ewolucji znaczenie zmian klimatycznych. Szczątki Graecopithecusa znaleziono w osadach zawierających czerwony piach z powstającej prawdopodobnie w tamtym okresie pustyni Sahara. Wiatry przeniosły ten piach na północne brzegi Morza Śródziemnego. Takie zjawisko obserwowane jest też obecnie, ilość przenoszonego piachu była jednak w tamtych czasach prawdopodobnie ponad 10-krotnie większa. Powstawaniu sahary w Afryce Północnej towarzyszyło kształtowanie się w Europie Południowej formacji przypominającej sawannę.
