6 października rozpocznie się tegoroczny Copernicus Festival, impreza, której celem jest popularyzacja nauki i filozofii, wyjaśnianie ich wpływu na życie społeczne oraz pokazywanie różnorodnych relacji między nimi a innymi dziedzinami kultury, w tym literaturą i sztuką. W tym roku, w związku z pandemią koronawirusa, spotkania z prelegentami przeniesione zostały do sieci. Hasłem przewodnim tej edycji Copernicus Festival jest czas.

Ludzie próbują manipulować czasem od zarania dziejów. Choć wciąż pozostaje nieokiełznany, wciąż staramy się go wydłużać albo skracać - majstrować przy jego naturalnym rytmie. Paradoks polega na tym, że im więcej o wiemy o jego naturze, tym bardziej pozostajemy wobec niego bezradni. Kilka sekund potrafi zamienić się w wieczność, a dekada przeminąć w mgnieniu oka. 

Czym właściwie jest czas? Jak opisać jego bieg? Czy to jednostka stała, obiektywna w skali całego wszechświata? Czy raczej subiektywne odczucie naszych niedoskonałych umysłów? Wciąż, mimo upływu lat, nie potrafimy na gruncie fizyki stworzyć spójnej i przekonującej teorii na ten temat. Pozostaje nam więc tylko wyobraźnia. Albo literatura.

O czasie - o tym jak go odczuwamy, o roli, jaką pełni w naukach ścisłych, a także o próbach ujęciach go w filozoficznych i literackich kontekstach, będziemy dyskutować podczas tegorocznej, jesiennej edycji Copernicus Festival. Z powodu pandemii - dla bezpieczeństwa nas wszystkich - wszystkie spotkania zostały przeniesione do internetu. Gości festiwalu będzie można zobaczyć i usłyszeć na festiwalowym kanale YouTube, Facebooku oraz na podcastach dostępnych na platformie Spotify.

Gośćmi festiwalu będą między innymi:

●      Joseph LeDoux, zajmujący się ewolucyjnym i neurobiologicznym podłożem świadomości;

●      duet Crazy Nauka (czyli Aleksandra i Piotr Stanisławscy), pogromcy mitów o eksploracji kosmosu;

●      Norman Davies, największy ekspert i miłośnik polskiej historii;

●      Ewa Lipska, która swoją poezją od lat próbuje uchwycić wielowymiarową naturę naszej rzeczywistości;

●      Szymon Malinowski, fizyk atmosfery i ekspert od klimatu;

●      Agata Kołodziejczyk i Matt Harasymczuk, fizyk atmosfery i ekspert od klimatu;

●      Mateusz Bartel, arcymistrz szachowy.

Zapraszamy na www.copernicusfestival.com i na kanał YouTube

PROGRAM COPERNICUS FESTIVAL:

Wtorek 6 października

21:00-22:00

Rozmowy na czasie: Co nam zabiera czas

Stefan Chwin

Prowadzenie: Dominika Dudek

Youtube.com/CopernicusCenter

Zapraszamy Państwa na spotkanie z profesorem Stefanem Chwinem - powieściopisarzem, historykiem literatury, eseistą, krytykiem literackim i wspaniałym wykładowcą. W rozmowie z Profesor Dominiką Dudek poruszy temat czasu. Wspólnie zastanowią się, czym są ciekawe czasy, czy czas może być bohaterem literackim i czy literatura i sztuka mogą być ocaleniem przed nieuchronną ciągłością utrat.

Środa 7 października

10.00-10.45 Lekcja przyrody

Benjamin Bergen, "What the F."

Małgorzata Majewska

Przekleństwa są odrażające, brudne, złe. Poloniści zdają się ich nie zauważać. Rodzice - wykluczać ze słownika swoich dzieci, chociaż często, jak dzieci są daleko, sami klną jak szewc. Okazuje się też, że nie ma wspólnoty żywej, która własnych wulgaryzmów nie wytworzyła. Więc o tym, jaka pełnia funkcje i dlaczego w nich tyle fizjologii, pogadamy na spotkaniu w ramach Copernicus Festival.

Czwartek 8 października

16:00 - 17:00

Perceptio

Tempus fugit. Opowieść o przedstawieniach czasu w sztuce średniowiecznej i nowożytnej

Magdalena Łanuszka

Youtube.com/CopernicusCenter

Pory roku, etapy ludzkiego życia, lęk przed śmiercią, ulotność, przemijanie. Motyw czasu w sztuce powraca często i na wiele sposobów. O czasie myśleć można na różne sposoby: np. jako o niszczycielu, którego bieg prowadzi każde życie w kierunku nieuchronnego końca. W takim rozumieniu czas płynie linearnie, ale równie dobrze można wyobrażać sobie, że ma on charakter cykliczny - co odzwierciedlają regularnie powracające miesiące czy pory roku. Oba te wyobrażenia czasu były częstym motywem w sztuce europejskiej i pojawiały się w różnych odsłonach.

Piątek 9 października

16:00 - 17:00

Perceptio

Bezsenność: fakty i mity

Magdalena Komsta

Youtube.com/CopernicusCenter

Nawet co 10. dorosły spełnia wszystkie kryteria diagnostyczne bezsenności, a u co 5. niektóre objawy bezsenności występują co najmniej trzy razy w tygodniu. Trudności z zasypianiem, utrzymaniem snu lub występowaniem snu złej jakości, niedającym wypoczynku są zgłaszane coraz częściej. Jednocześnie, mimo wzrostu świadomości znaczenia snu, dobrze ma się okołosenna mitologia, często znacznie utrudniająca proces diagnostyki czy leczenia bezsenności. Rośnie też liczba nienaukowych metod rzekomo wspierających terapię zaburzeń snu.

Podczas wykładu przyjrzymy się faktom i obalimy kilka mitów, krążąc wokół kluczowych pytań: czym jest bezsenność i w jaki sposób powstaje? Jak się ją diagnozuje, a w jaki sposób leczy? Które z dostępnych na rynku substancji i metod mają udowodnione naukowo działanie terapeutyczne, a które nie są zalecane? I dlaczego wiele z tych niezalecanych zyskało aż taką popularność?

Sobota 10 października

10.00-10.45 Lekcja przyrody: Lydia Pyne, "Siedem szkieletów"

Łukasz Kwiatek

Starzec z La Chapelle to jeden z najsłynniejszych szkieletów neandertalczyka. Na początku XX w. odkopało go trzech francuskich księży, prowadzących badania paleontologiczne, w płytkim grobie położonym w jaskini. Był niemal kompletny, jego uzębienie nosiło ślady leczenia, a ułożenie kości wyraźnie wskazywało na celowy pochówek. Na pierwszych badaczach nie zrobiło to jednak większego wrażenia. Jak zauważa w swojej książce "Siedem szkieletów" Lydia Pyne, szkielet Starca traktowano jako dowód na to, że neandertalczycy byli mniej rozumnym i bardziej zwierzęcą formą człowieka. Tak narodził się mit, który popularny jest nawet dzisiaj - mimo że naukowe doniesienia coraz silniej przekonują nas, że różnice kulturowe i biologiczne między naszym gatunkiem a neandertalczykami były minimalne.

Niedziela 11 października

17.00 - 17.20

Inventio

Czym są czarne dziury?
Astrofaza - Piotr Kosek

Youtube.com/Copernicuscenter

To jeden z najbardziej rozgrzewających wyobraźnię astronomicznych tematów. Z jednej strony są to obiekty wymykające się naszemu zdrowemu rozsądkowi, z drugiej całkiem nieźle opisane fizycznie i matematycznie. Wspólnie odbędziemy podróż do wnętrza czarnej dziury. Zaczniemy ją od momentu narodzin tych kosmicznych bestii, a zakończymy wraz z końcem samej czarnej dziury.

18:00 - 19:00

Na zakończenie

O wieczności

Michał Heller, Wojciech Bonowicz

Youtube.com/CopernicusCenter

Czym jest wieczność? Jak rozumiano to pojęcie w ciągu wieków? Jak możemy rozumieć je dzisiaj, korzystając z osiągnięć współczesnej fizyki? Rozmowa o wieczności, którą z ks. Michałem Hellerem przeprowadził Wojciech Bonowicz, to kontynuacja dyskusji o czasie, którą można było oglądać w ramach wiosennej edycji festiwalu.