O działania zmierzające do wypłacenia ofiarom Holokaustu lub ich rodzinom odszkodowań lub zwrócenia nieruchomości, "które zostały bezprawnie przejęte przez nazistów, a następnie znacjonalizowane przez komunistów", zaapelowali amerykańscy senatorowie do szefa dyplomacji USA Mike'a Pompeo. List w tej sprawie podpisało dotychczas 88 ze 100 członków wyższej izby Kongresu USA, wśród nich: demokratyczni kandydaci do nominacji Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich.
Sygnatariusze listu powołują się na silne więzi łączące Polskę i Stany Zjednoczone od czasów amerykańskiej wojny o niepodległość i trwające do dzisiaj dzięki partnerstwu w NATO. Twierdzą, że sojusz opiera się nie tylko na wspólnych interesach, ale także wspólnych ideałach, do których zaliczają poszanowanie praw własności prywatnej, co uznają za podstawę sukcesu demokracji.
Podkreślają, że z radością przyjęli słowa Mike’a Pompeo wypowiedziane w lutym w Polsce, kiedy to sekretarz stanu USA wezwał nasz kraj do podjęcia odpowiednich kroków w celu restytucji mienia żydowskiego, i dodają, że zasmuca ich odpowiedź polskiego premiera.
Podniosło nas na duchu pańskie publiczne oświadczenie w lutym w Warszawie apelujące, by Polska podjęła odpowiednie kroki w celu restytucji mienia prywatnego, należącego do ofiar Holokaustu, ich rodzin i innych, którym zostało skonfiskowane w dobie komunizmu. Odpowiedź premiera Morawieckiego na pańskie uwagi, w której premier powiedział, że Polska "rozwiązała" ten problem, była niepokojąca. Jak pan wie, problem nie został rozwiązany i nie zniknie - czytamy w liście.
Podczas wizyty w Warszawie w lutym Pompeo, który przyjechał do naszego kraju na konferencję poświęconą problematyce pokoju i bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie, apelował na konferencji prasowej: Wzywam moich polskich kolegów, by poczynili postępy w zakresie kompleksowego ustawodawstwa, dotyczącego restytucji mienia prywatnego dla osób, które utraciły dobytek w czasie Holokaustu.
Senatorowie USA zwracają również w liście uwagę, że obecnie żyje już niewielu ocalałych z Holokaustu, i podkreślają, że problem restytucji musi być rozwiązany niezwłocznie.
Teraz, kiedy ostatni ocaleni z Holokaustu wciąż żyją, nadszedł czas, aby poprzeć nasze słowa znaczącym działaniem. Zachęcamy pana do podejmowania odważnych inicjatyw, które pomogą Polsce rozwiązać problem tak szybko, jak to tylko możliwe - piszą senatorowie do szefa amerykańskiej dyplomacji.
Przyznają, że Polska ogromnie ucierpiała podczas II wojny światowej, a jej ludność żydowska została wyselekcjonowana przez nazistów do eksterminacji. Powołując się na Muzeum Holokaustu w USA, podają, że około 3 milionów Żydów - 90 procent przedwojennej populacji Żydów w Polsce - zostało zamordowanych przez nazistów. Wskazują również na szacunki, że naziści zabili także 1,9 miliona nieżydowskich polskich cywilów.
To reżim nazistowski oraz jego sojusznicy i współpracownicy - nie Polska - systematycznie konfiskowali żydowską własność podczas II wojny światowej - przyznają, równocześnie jednak podkreślając, że po wojnie to reżim komunistyczny w Polsce znacjonalizował majątek należący do Żydów i ludności nieżydowskiej.
Utrzymują ponadto, w ciągu dekad od upadku żelaznej kurtyny ocaleni z Holokaustu Żydzi polskiego pochodzenia i ich rodziny, a także inni, przekonali się, że prawie niemożliwe jest uzyskanie odszkodowania za własność znacjonalizowaną przez polski reżim komunistyczny.
W istocie Polska jest jedynym krajem w Unii Europejskiej, który nie uchwalił kompleksowego prawa dotyczącego zwrotu lub rekompensaty za własność prywatną, mimo że w 2009 roku zatwierdziła Deklarację Terezińską w sprawie mienia z epoki Holokaustu (...) - twierdzą senatorowie.
Jako zagorzali zwolennicy sojuszu polsko-amerykańskiego piszemy, aby przekonać pana do śmiałego i pilnego działania, by pomóc Polsce rozwiązać sprawę kompleksowo i w kontekście wzmocnienia stosunków dwustronnych między naszymi krajami - konkludują sygnatariusze listu.
Petycję zainicjowali demokratka Tammy Baldwin, która reprezentuje w Senacie stan Wisconsin, i republikanin Marco Rubio, senator z Florydy.
Warto zauważyć, że w Wisconsin mieszka duża populacja Amerykanów polskiego pochodzenia: według spisu ludności z roku 2010, liczyła ona blisko 540 tysięcy ludzi i plasowała się w USA na szóstym miejscu pod względem wielkości polonijnych populacji.
Baldwin i Rubio byli również współautorami głośnej, jednogłośnie uchwalonej przez Kongres w ubiegłym roku ustawy JUST, która wzywała do wzmocnienia wysiłków na rzecz osób, które przeżyły Holokaust, oraz ich rodzin.