W życie weszły duże zmiany Kodeksu pracy. Mamy do czynienia z nowymi przepisami dotyczącymi urlopów, nowymi rozwiązaniami work-life balance, dzielenia zatrudnienia między klika firm i zasadami zwolnień. Wraz z tak istotnymi zmianami Polaków nachodzą wątpliwości, które wraz z ekspertem spróbujemy rozwiać. Na Wasze pytania odpowiada Kamil Sobolewski, główny ekonomista Pracodawców RP. Oto jego odpowiedzi.
Twoja przeglądarka nie obsługuje standardu HTML5 dla audio
Piotr: Mam dwójkę małych dzieci. Jedno urodzone w marcu 2021 roku, drugie w maju 2022 roku. Żona nie pracuje i nie przebywa na urlopie macierzyńskim ani wychowawczym. Czy jako ojciec mam prawo ubiegać się o 9-tygodniowy urlop na każde dziecko, czy zapisy ustawy dotyczą jedynie dzieci urodzonych po kwietniu 2023 roku?
Kamil Sobolewski: Urlop rodzicielski, to urlop przysługujący po urlopie macierzyńskim. Pomimo że Pana żona nie przebywa na urlopie macierzyńskim i nie pozostaje w stosunku pracy, przysługuje Panu 9-tygodniowy urlop rodzicielski na każde z Pana dzieci. Może Pan również skorzystać z urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni do ukończenia przez drugie dziecko 24 miesięcy.
Marcin: Posiadam dwójkę dzieci: 2-letnie i 4-letnie. Moja partnerka już wykorzystała w całości urlopy rodzicielskie przed sierpniem 2022 roku. Czy mi jako ojcu przysługuje dodatkowe 9 tygodni urlopu na każde z dzieci?
Kamil Sobolewski: Niestety nie przysługuje Panu 9-tygodniowy urlop. To dlatego, że nie jesteście Państwo osobami uprawnionymi do urlopu rodzicielskiego od 2 sierpnia 2022 roku do dnia wejścia w życie nowelizacji. Urlop został w całości wykorzystany przed datą 2 sierpnia 2022 roku.
Słuchaczka: Czy jeśli wyłącznie matka korzysta z urlopu rodzicielskiego, będzie on wówczas wynosił 41 tygodni? W jakiej wysokości wypłacane jest takie świadczenie?
Kamil Sobolewski: Jeśli to wyłącznie matka dziecka skorzysta z urlopu rodzicielskiego, to jego wymiar wynosić będzie 32 tygodnie. W takim przypadku 9 tygodni przysługuje wyłącznie ojcu. W przypadku urlopu rodzicielskiego zasiłek wynosi 70 proc. także w ramach tzw. "nieprzenoszalnej części" 9-tygodniowego urlopu.
Anna: W dniu 2 sierpnia 2022 roku przebywałam na urlopie rodzicielskim. Urlop zakończył się 28 stycznia 2023 roku i wykorzystałam go w całości. Czy po zmianie przepisów ojcu dziecka należy się dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego? Jeśli tak, to do kiedy może z niego skorzystać? Dziecko urodziło się 30 stycznia 2022 roku.
Kamil Sobolewski: Tak. Ojcu przysługuje w takim wypadku dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Wystarczy, że złoży wniosek w terminie 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego. Urlop można wykorzystać do czasu ukończenia przez dziecko 6 roku życia.
Anna: Czy w związku z pojawieniem się dodatkowych 5 dni na opiekę nad członkiem rodziny w dalszym ciągu obowiązuje 14 dni zasiłku opiekuńczego wystawiane przez lekarza i płatne w wysokości 80 proc.?
Kamil Sobolewski: Nie, nie obowiązuje. Za okres niezdolności do pracy w trakcie urlopu opiekuńczego nie przysługuje zasiłek chorobowy. To samo dotyczy również zasiłku opiekuńczego.
Słuchacz: W maju ubiegłego roku urodziło mi się dziecko. Jeszcze nie wykorzystałem urlopu ojcowskiego. Czy w związku z tym przysługuje mi prawo do 9 tygodni urlopu ojcowskiego? Czy można go dzielić? Do kiedy muszę go wykorzystać?
Kamil Sobolewski: Urlop ojcowski to co innego niż urlop rodzicielski w wymiarze 9 tygodni. Jest Pan uprawniony do skorzystania z urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni do ukończenia przez dziecko 24 miesięcy. Przysługuje Panu również prawo do 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego. Może Pan go dzielić na 5 części, przysługuje on do końca roku, w którym dziecko ukończy 6 lat.
Słuchaczka: Jestem mamą i w starym wymiarze, do połowy czerwca korzystam z 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego. Czy mogę przedłużyć urlop o 9 tygodni, czy może to zrobić tylko ojciec?
Kamil Sobolewski: W tym przypadku, gdy Pani wykorzystała cały wymiar urlopu rodzicielskiego, uprawnienie do 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego nabywa ojciec.
Słuchaczka: Czy w związku z wydłużeniem urlopu rodzicielskiego, te 9 tygodni może wykorzystać matka, jeśli ojciec dziecka ma własną działalność lub jest bezrobotny?
Kamil Sobolewski: 9 tygodni dodatkowego urlopu rodzicielskiego przysługuje ojcu, zatem jeśli ojciec jest bezrobotny - prawa takiego nie nabywa. Z kolei osoba samozatrudniona - ubezpieczona w ZUS, posiada analogiczne prawa w zakresie urlopu rodzicielskiego jak ojciec zatrudniony na umowę o pracę.
Anna: Pracownica, która od 13.02.2023 do dnia 2.07.2023 korzysta z urlopu macierzyńskiego w wysokości 80 proc. podstawy naliczenia zasiłku. Złożyła również wniosek o urlop rodzicielski w tej samej wysokości w wymiarze 32 tygodni, czyli do 11.02. 2024 roku. Czy w tej sytuacji pracodawca musi zwrócić jej wniosek o wykorzystanie urlopów związanych z rodzicielstwem? Czy teraz może skorzystać z dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, jeżeli ojciec dziecka nie będzie z nich korzystał? Czy od dnia 26.04, składająca wniosek będzie uprawniona do zasiłku w wysokości 81,5 proc. podstawy naliczanej do końca trwania zasiłków związanych z rodzicielstwem?
Kamil Sobolewski: W stosunku do pracownicy, która złożyła wniosek o urlop rodzicielski, ale jeszcze go nie rozpoczęła, pracodawca będzie musiał zwrócić ten wniosek, a pracownica w terminie 7 dni będzie musiała złożyć wniosek o urlop rodzicielski na nowych zasadach. Jeśli tego nie zrobi, będzie korzystać z urlopu rodzicielskiego na dotychczasowych zasadach.
Dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego w opisanej sytuacji przysługuje wyłącznie ojcu. Jest to uprawnienie wyłącznie dla ojca, jeśli to tylko matka korzysta z 32- tygodniowego urlopu rodzicielskiego. Odpowiadając na ostatnie pytanie - tak, po złożeniu nowego wniosku o urlop rodzicielski, pracownica będzie uprawniona do nowej wysokości zasiłku.
Choć najczęściej pytaliście o zasady związane z dodatkowymi 9 tygodniami urlopu macierzyńskiego, zmianom uległy też rozwiązania dotyczące work-life balance. Od teraz system ma być bardziej elastyczny. Jak zmiany wpłyną na nasz komfort pracy - odpowiada ekspert Pracodawców RP: Wszystko zależy od systemu pracy. Jest oczywiste, że pracownik, który pracuje na kasie w sklepie nie może pracować zdalnie. W innym wypadku, jeśli mama poprosi, by jej praca odbywała się całkowicie zdalnie - pracodawca nie powinien jej odmówić, jeżeli dziecko ma poniżej 8 lat.