Dokumenty przekazane IPN przez Ukrainę dają wyjątkowo szczegółową wiedzę na temat Polaków deportowanych do Kazachstanu w 1936 roku - ocenia reporter RMF FM Krzysztof Zasada. To najobszerniejsza część archiwów udostępnionych przez służbę bezpieczeństwa Ukrainy. Dotąd akta te były ściśle tajne.
Do tej pory jedynie szacunkowo oceniano liczbę Polaków deportowanych z Ukrainy do Kazachstanu w 1936 roku na mniej więcej 40 tysięcy. Teraz będzie można to dokładanie zweryfikować - mówił reporterowi RMF FM Krzysztofowi Zasadzie Jerzy Bednarek z IPN: Są tam bardzo szczegółowe dane dotyczące ilości osób deportowanych i przeznaczonych do deportacji. Te szczegółowe liczby dotyczą poszczególnych regionów w obwodach kijowskim i winnickim.
Inne teczki rzucają nowe światło na obóz jeniecki w Zaporożu: W tych materiałach są też informacje zbierane przez NKWD z inwigilacji jeńców tego obozu, z cytatami ich wypowiedzi - dodaje Bednarek. Są tam także statystyki i opis codziennych zajęć.
Nasz reporter natrafił też pośrednio na jedną teczkę dotyczącą zbrodni katyńskiej. Dotyczy ona obozu w Starobielsku. Opisuje zastrzelenie przy próbie ucieczki polskiego żołnierza, który pochodził z ówczesnego województwa krakowskiego.
Część przekazanych dokumentów zostanie opublikowana w przygotowywanej wspólnie przez archiwum IPN i archiwum SBU książce źródłowej pt.: „Wielki Terror na Ukrainie. Operacja polska 1937-1938”. Dokumenty te to informacje, doniesienia, meldunki, raporty i akty oskarżenia dotyczące założonych spraw śledczych w ramach operacji skierowanej przeciwko Polakom mieszkającym na Ukrainie w latach 1937-1938. Duża część materiałów to spisy Polaków przeznaczonych do rozpracowania i aresztowania przez NKWD.
Wśród przekazanej dokumentacji są także „Raporty ze zwalczania polskiego szpiegostwa” z 1935 roku, materiały na temat likwidacji polskich organizacji, a także raport kierownictwa Zarządu NKWD obwodu kijowskiego dla ludowego komisarza spraw wewnętrznych USRR „O likwidowanych agenturalnych sprawach w Żytomierzu oraz o polskiej kontrrewolucji”.