To może wstrząsnąć całym polskim wymiarem sprawiedliwości. Sędzia Sądu Najwyższego Kamil Zaradkiewicz skierował wczoraj do Trybunału Konstytucyjnego cztery pytania prawne, które mogą podważyć uprawnienia orzecznicze kilku tysięcy polskich sędziów. „Nowy” sędzia SN prosi też Trybunał o zablokowanie postępowań ws. rekomendacji wydanych przez "nową" KRS.
Wydane wczoraj jednoosobowo przez sędziego Izby Cywilnej SN postanowienie dotyczy przepisów, związanych z powoływaniem sędziów przez Krajową Radę Sądownictwa. Dwa lata temu Trybunał Konstytucyjny wyrokiem w sprawie K 5/17 uznał je za niezgodne z Konstytucją, stwierdzając między innymi, że kadencyjność wybieranych członków Krajowej Rady Sądownictwa musi być ujęta łącznie, bo tylko takie jej rozumienie pozostaje w zgodzie z Konstytucją. Na podstawie zakwestionowanych w wyroku TK z 20 czerwca 2017 r. przepisów, obowiązujących od 2000, kadencje sędziowskich członków KRS upływały w różnych okresach.
Właśnie na podstawie tego wyroku sędzia Zaradkiewicz pyta teraz Trybunał, czy sędziowie powołani dzięki uchwałom tak sformowanej KRS na urzędy mogą w ogóle orzekać, czy ich wyroki można uznawać za wiążące i czy ważne są toczące się postępowania z udziałem tych sędziów. Sędzia pyta też, czy jest zgodne z Konstytucją sprawowanie przez takie osoby funkcji organu Sądu Najwyższego, np. prezesa, i wykonywanie przez nie obowiązków - np. przydzielania spraw i wyznaczania składów orzekających w SN.
Udzielenie przez Trybunał odpowiedzi o niezgodności z Konstytucją uznawania kwestionowanych w pytaniach sędziego, obowiązujących przez kilka lat przepisów oznaczałoby trudny do opisania chaos w polskim sądownictwie, od najniższego do najwyższego szczebla.
Żeby pokazać skalę problemu, jaki może wywołać udzielenie przez TK negatywnych odpowiedzi na te pytania, należy wyjaśnić, że chodzi o wszystkie rekomendacje KRS na stanowiska sędziów, jakie zostały wydane w latach 2000-2017.
Jeśli Trybunał Konstytucyjny podzieliłby zastrzeżenia sędziego Zaradkiewicza, podważeniu uległyby uprawnienia orzecznicze kilku tysięcy, a więc około jednej trzeciej, a być może nawet połowy sędziów orzekających dziś w Polsce, we wszystkich instancjach. Rewizji powinny zatem ulec także wszystkie wyroki, wydane przez składy sędziowskie z ich udziałem. Chodzi więc o miliony wydanych przez nich wyroków.
Kwestionując działania "starej" KRS sędzia Zaradkiewicz prosi też Trybunał o zabezpieczenie, czyli zablokowanie postępowań w sprawie uchwał "nowej" Krajowej Rady Sadownictwa - takich jak ta, dzięki której sam został sędzią Sądu Najwyższego.
I. Na podstawie art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm., dalej: Konstytucja RP) oraz art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072 z późn. zm.) przedstawia Trybunałowi Konstytucyjnemu następujące pytania prawne:
1. "Czy art. 39810 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1360 z późn. zm., dalej: k.p.c.) oraz art. 77 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2019 r., poz. 825), w zakresie, w jakim sprawa zawisła przed Sądem Najwyższym podlega rozpoznaniu z udziałem osoby powołanej do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego tego Sądu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w składzie ustalonym na zasadzie art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 976 i 2261) w brzmieniu obowiązującym do dnia 21 czerwca 2017 r., tj. terminu utraty mocy obowiązującej tego przepisu na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 czerwca 2017 r., sygn. akt K 5/17 (Dz. U. poz. 1183),
— są zgodne z:
1) art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to z art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284), a także z art. 47 zdanie pierwsze i drugie Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE z 2007 r., seria C nr 303, s. 1) w związku z art. 6 ust. 1 TUE,
2) art. 173 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to z art. 19 ust. 1 zdanie 2 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864/30 z późn. zm., dalej: TUE),
3) art. 175 ust. 1 Konstytucji RP?",
2. "Czy art. 365 k.p.c. w związku z art. 39815 § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim przepis ten przyznaje moc wiążącą rozstrzygnięciu z udziałem osoby, o której mowa w pytaniu w pkt 1,
— jest zgodny z:
1) art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to z art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2, a także z art. 47 zdanie pierwsze i drugie Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 6 ust. 1 TUE,
2) art. 173 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to z art. 19 ust. 1 zdanie 2 TUE,
3) art. 175 ust. 1, art. 179 w związku z art. 187 ust. 1 i 3 Konstytucji RP?",
3. "Czy art. 379 pkt 4 k.p.c. w związku z art. 3989 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz z art. 365 k.p.c., w zakresie, w jakim Sąd Najwyższy bierze pod uwagę z urzędu nieważność postępowania w sprawie, w której z powołaniem podstawy art. 39815 § 1 k.p.c. zapadło rozstrzygnięcie z udziałem osoby, o której mowa w pytaniu w pkt 1,
— jest zgodny z:
1) art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to z art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2, a także z art. 47 zdanie pierwsze i drugie Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 6 ust. 1 TUE,
2) art. 173 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to z art. 19 ust. 1 zdanie 2 TUE,
3) art. 175 ust. 1, art. 179 w związku z art. 187 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej?";
4. "Czy art. 11, art. 14 § 1 pkt 1 oraz art. 15 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, w zakresie, w jakim piastunem organu Sądu Najwyższego wykonującym czynności przypisane temu organowi, w tym kierowania pracami Sądu, w szczególności przydzielania spraw oraz wyznaczania składów orzekających, może być osoba, o której mowa w pytaniu w pkt 1,
— są zgodne z art. 173 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji RP?";
II. Na podstawie art. 7301 § 1 w związku z art. 732 oraz art. 755 k.p.c. w związku z art. 36 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, zwraca się do Trybunału Konstytucyjnego o udzielenie zabezpieczenia poprzez:
1) wstrzymanie postępowań w sprawach podlegających rozpoznaniu przed Sądem Najwyższym, dotyczących skuteczności czynności sędziów Sądu Najwyższego oraz statusu (mandatu) sędziego Sądu Najwyższego innego niż powołany na podstawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa, o którym mowa w pytaniu 1, w tym w sprawach o sygn. III KO 154/18, III CZP 25/19, II PO 3/19,
2) wstrzymanie skuteczności postanowień i zarządzeń wydanych w sprawach, o których mowa w pkt 1),
— do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia dotyczącego powyższych pytań prawnych;
III. Na podstawie art. 42 pkt 4 i art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym zgłasza udział Sądu Najwyższego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym wszczętym niniejszym pytaniem prawnym oraz jako przedstawiciela Sądu Najwyższego wyznaczyć SSN Kamila Zaradkiewicza.
IV. Na podstawie art. 177 § 1 pkt 31 w związku z art. 391 § 1 w związku z art. 39821 k.p.c. zawiesza postępowanie przed Sądem Najwyższym.