Łuszczyca to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która objawia się przede wszystkim zmianami skórnymi, ale może również wpływać na stawy, układ sercowo-naczyniowy i ogólny komfort życia. Charakteryzuje się nawracającym przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji. Choć nie jest zakaźna, jej objawy mogą powodować stres, obniżone poczucie własnej wartości i trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Łuszczyca jest chorobą wynikającą z nadaktywności układu odpornościowego. W normalnych warunkach proces odnowy komórek naskórka trwa około 28 dni. U osób z łuszczycą proces ten skraca się do 3-5 dni, co prowadzi do nadmiernego gromadzenia komórek, powstawania łusek i stanów zapalnych.
Główne mechanizmy choroby obejmują:
- zbyt szybkie namnażanie się komórek skóry, co prowadzi do powstawania grubych, łuszczących się zmian,
- nadmierna aktywność komórek odpornościowych w skórze, które wywołują stan zapalny,
- wydzielanie przez te komórki substancji sygnałowych (tzw. cytokin), które podtrzymują stan zapalny i przyspieszają produkcję nowych komórek skóry.
Łuszczyca występuje w różnych postaciach klinicznych, które różnią się przebiegiem, lokalizacją zmian i nasileniem objawów:
Łuszczyca plackowata
Najczęstsza forma. Objawia się czerwonymi wykwitami pokrytymi srebrzystą łuską, głównie na łokciach, kolanach, owłosionej skórze głowy i plecach. Zmiany często powodują świąd i pieczenie, a ich intensywność może nasilać się w okresach zimowych i przy stresie.
Łuszczyca krostkowa
Charakteryzuje się obecnością licznych pęcherzyków wypełnionych ropą, które mogą łączyć się w większe skupiska. Jest rzadsza, ale wymaga szybkiej interwencji dermatologicznej, ponieważ może prowadzić do ogólnoustrojowych powikłań.
Łuszczyca odwrócona
Zmiany skórne lokalizują się w fałdach skórnych, takich jak pachwiny, pod piersiami i pod pachami. Skóra w tych miejscach jest zaczerwieniona, wilgotna i bardziej podatna na podrażnienia, co utrudnia leczenie miejscowe.
Łuszczyca erytrodermiczna
Najcięższa postać choroby, obejmuje rozległe powierzchnie skóry i może prowadzić do zaburzeń termoregulacji oraz zwiększonego ryzyka infekcji. Wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
Łuszczycowe zapalenie stawów
U części pacjentów z łuszczycą plackowatą rozwija się zapalenie stawów, które objawia się bólem, sztywnością i obrzękiem stawów. Nieleczone może prowadzić do deformacji i ograniczenia ruchomości.
Typowe objawy obejmują:
- czerwone, wyraźnie odgraniczone zmiany skórne;
- srebrzyste łuski łatwo odrywające się przy drapaniu;
- świąd i pieczenie nasilające się nocą;
- zmiany w paznokciach: wgłębienia, żółte przebarwienia, łamliwość, odwarstwienie płytki;
- objawy ogólnoustrojowe w ciężkich postaciach, takie jak zmęczenie czy stany podgorączkowe.
U dzieci zmiany skórne mogą występować w nietypowych miejscach, takich jak twarz czy fałdy skórne, dlatego wczesna diagnoza jest kluczowa.
Rozpoznanie opiera się na badaniu klinicznym. Biopsja skóry stosowana jest w przypadkach nietypowych lub trudnych diagnostycznie. Lekarz może też zlecić badania w kierunku chorób współistniejących, takich jak:
- choroby sercowo-naczyniowe,
- insulinooporność i cukrzyca typu 2,
- otyłość,
- łuszczycowe zapalenie stawów.
Platforma Medme umożliwia pacjentom łatwe zarezerwowanie wizyty u dermatologa lub dostęp do badań diagnostycznych w wybranej aptece.
Terapia zależy od postaci choroby, nasilenia zmian i współistniejących schorzeń. Stosuje się leczenie miejscowe, ogólnoustrojowe oraz fototerapię.
Leczenie miejscowe
- Kortykosteroidy miejscowe - zmniejszają stan zapalny i łuszczenie, stosowane zwykle w postaci kremów lub maści.
- Preparaty z witaminą D - regulują proliferację komórek skóry i wspomagają leczenie.
- Środki keratolityczne i nawilżające - ułatwiają złuszczanie łusek, ograniczają pękanie skóry i poprawiają komfort.
Leczenie ogólnoustrojowe
- Metotreksat, cyklosporyna, acytretyna - leki immunosupresyjne stosowane w cięższych przypadkach.
- Leki biologiczne (inhibitory TNF-α, IL-17, IL-23) - blokują kluczowe cytokiny i są stosowane w łuszczycy umiarkowanej i ciężkiej.
Fototerapia
Naświetlanie promieniowaniem UVB lub PUVA spowalnia proliferację komórek skóry i zmniejsza stan zapalny. Jest szczególnie skuteczne w rozległych zmianach, gdy leczenie miejscowe nie wystarcza.
Pacjenci mogą również skorzystać z recepta online w celu szybkiego uzyskania leków wymagających recepty bez wychodzenia z domu.
Odpowiedni styl życia i codzienna pielęgnacja skóry mogą ograniczyć nawroty łuszczycy:
- stosowanie łagodnych, nawilżających kosmetyków;
- unikanie czynników drażniących skórę, np. mydeł o wysokim pH, detergentów, perfum;
- regularne nawilżanie skóry, zwłaszcza zimą;
- unikanie stresu i stosowanie technik relaksacyjnych;
zdrowa dieta, bogata w warzywa, owoce i nienasycone kwasy tłuszczowe; - utrzymanie prawidłowej masy ciała;
- ochrona skóry przed nadmiernym promieniowaniem UV i urazami mechanicznymi.
Praktyczne porady dotyczące życia z łuszczycą można znaleźć w poradniku Medme.
Nieprawidłowo kontrolowana łuszczyca może prowadzić do powikłań ogólnoustrojowych:
- łuszczycowe zapalenie stawów,
- choroby sercowo-naczyniowe i metaboliczne,
- zaburzenia nastroju, depresja i lęki,
- zmniejszona jakość życia i problemy społeczne.
Regularna współpraca z dermatologiem i konsekwentne leczenie zmniejsza ryzyko powikłań.
Łuszczyca to przewlekła choroba autoimmunologiczna z charakterystycznymi zmianami skórnymi, która może wpływać na całe ciało. Skuteczne leczenie obejmuje terapię miejscową, ogólnoustrojową, fototerapię oraz odpowiednią pielęgnację skóry. Edukacja pacjenta, zdrowy styl życia i ścisła współpraca z lekarzem pozwalają ograniczyć nawroty i poprawić komfort życia.