Szkarlatyna, zwana również płonicą, to choroba zakaźna wywoływana przez bakterię Streptococcus pyogenes – paciorkowca β-hemolizującego z grupy A. Jako samodzielna jednostka kliniczna funkcjonuje od 1675 r. Sprawdź, jakie objawy mogą się pojawić w przebiegu szkarlatyny.
Wylęganie się bakterii odpowiedzialnych za powstanie szkarlatyny trwa 2-5 dni. W tym czasie nie obserwuje się żadnych dolegliwości. Klasycznie choroba rozpoczyna się ostro wymiotami, gwałtownym wzrostem temperatury ciała, która może sięgać nawet 40˚C, dreszczami. Niekiedy mogą wystąpić bóle brzucha i przejściowa biegunka. Chory na szkarlatynę staje się apatyczny i osłabiony. Rozwija się stan zapalny gardła lub jamy nosowo-gardłowej, a także dochodzi do powstania zmian dermatologicznych.
Typowym objawem szkarlatyny jest drobna, plamkowa lub plamkowo-grudkowa wysypka w kolorze czerwonym. Zmiany skórne pojawiają się zazwyczaj do 3 dni od początku choroby. W pierwszej kolejności rozwijają się na tułowiu, w okolicy szyi i obojczyków. W ciągu kilku dni rozszerzają się na pozostałe części ciała. Najsilniejszą wysypkę stwierdza się w dołach pachowych, w zgięciach stawowych, na bocznych powierzchniach lędźwi, na wewnętrznej powierzchni ramion i ud. Wysypka ma tendencję do zlewania się. Nie obserwuje się zmian skórnych na powierzchniach podeszwowych stóp i dłoniowych rąk. Wysypka blednie pod wpływem nacisku. Po tygodniu znika poprzez delikatne złuszczanie się naskórka. Najpierw znika z twarzy, następnie z dłoni, ze stóp i z małżowin usznych, w dalszej kolejności z reszty ciała. Objaw złuszczania się może nie występować. Skórę twarzy pokrywa rumień. Typowy dla szkarlatyny jest tzw. trójkąt Fiłatowa. Oznacza, że rumień nie występuje wokół ust, a skóra wokół czerwieni wargowej wygląda przez to bardzo blado. Skóra zmieniona chorobowo staje się szorstka. Na skórze kończyn pojawia się tzw. objaw Pastii. To czerwone linie spowodowane poszerzeniem i wzrostem łamliwości naczyń włosowatych skóry. Niekiedy w przebiegu szkarlatyny na mieszkach włosowych widoczne są drobne, białe pęcherzyki. Może występować świąd skóry.
W przebiegu szkarlatyny rozwija się zapalenie gardła. Objawy obejmują intensywnie zaczerwienione i obrzękłe migdałki podniebienne, silny ból gardła, któremu towarzyszy bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyjnych. W ciężkich przypadkach szkarlatyny może dojść do uogólnionej limfadenopatii w wyniku toksyny erytrogennej wytwarzanej przez bakterie odpowiedzialne za chorobę. Chory może mieć trudności z jedzeniem i mówieniem. Zmiany są obserwowane również na języku. Początkowo jest on pokryty nalotem, który znika od czubka i brzegów, na nasadzie kończąc. W wyniku tego powstaje tzw. język malinowy - obrzęknięte, zaczerwienione brodawki. Na błonach śluzowych jamy ustnej występuje osutka. Ma ona postać czerwonych plam na łukach podniebiennych i podniebieniu miękkim, które mają tendencję do zlewania się i dają obraz "szkarłatnie zabarwionego gardła".
Szkarlatyna ma na ogół dość łagodny przebieg. W bardzo ciężkich przypadkach choroby istnieje ryzyko:
- utraty przytomności,
- powiększenia wątroby i śledziony,
- zapalenia mięśnia sercowego,
- martwicy tkanek dna jamy ustnej,
- sepsy - posocznicy.
