Urszula Gwiazda: Jaka była pana pierwsza myśl, kiedy usłyszał pan, że Benedykt XVI ustępuje?

Zbigniew Mikołejko: Spodziewałem się tego. Od paru miesięcy były w tej sprawie przecieki, więc nie było to tak wielkie zaskoczenie. Po prostu ten pontyfikat był coraz mniej dostrzegalny w swoim działaniu. Ta władza była właściwie tak krucha i tak powierzchowna, że jej nie było. W Kościele nie było żadnych decyzji. Nie było ważnych tekstów - poza książką Benedykta XVI o Jezusie, ale to dla intelektualistów.

Papież abdykuje, bo rzeczywiście źle się czuje? Czy dlatego, że już nie radzi sobie z problemami Kościoła?

Myślę, że te dwie rzeczy razem. Nie da się ich rozdzielić. To jest takie sprzężenie zwrotne. Z jednej strony - papież słaby fizycznie, schorowany. Z drugiej strony - afery, właściwie to papież nie sprawuje rzeczywistej władzy.

Ostatnio pojawiły się doniesienia, potem Watykan je potwierdził, że dopiero nowy papież zapozna się z raportem kardynałów śledczych na temat tego, co działo się za Spiżową Bramą - intryg, konfliktów, walki o wpływy. Benedykt XVI nie zgodził się na to, żeby kardynałowie biorący udział w konklawe poznali ten dokument. Być może gdyby mieli taką wiedzę, konklawe miałoby zupełnie inny przebieg.

Kardynałowie i tak mają wiedzę. Tylko my nie mamy wiedzy.

Pytanie, czy ją wykorzystają?

Właśnie. Kardynałowie mają wiedzę. Umówmy się: niekoniecznie Duch Święty tutaj pracuje.

Gra polityczna?

Gra polityczna. Zbyt wiele władzy, zbyt wiele wpływów, zbyt wiele pieniędzy. To wszystko decyduje.

Przed konklawe stawia pan na kandydata z Włoch czy może bardziej kogoś z Afryki?

Afryka jest mitem, oczywiście bardziej prawdopodobny jest tutaj Włoch. Kardynałowie afrykańscy są konserwatystami.

A więc Włoch, czyli liberał, tak?

To nie jest takie proste. Podstawowe napięcie jest pomiędzy kardynałami kurialnymi, w obrębie tych włoskich, czyli pracownikami kurii, a tymi, którzy nie są prefektami wielkich dykasterii kościelnych. Czyli, krótko mówiąc, rozdanie powinno tutaj dotyczyć trzech osób. W tym kontekście Angelo Scola jest bardziej realnym kandydatem.

Scola, czyli Mediolan.

Mediolan - tam była tradycja liberalna.

Jak podsumowałby pan pontyfikat Benedykta XVI?

Przejściowy. To jest właściwie pontyfikat honorowy - tak bym powiedział. 

Kardynałowie postawili w 2005 roku na papieża przejściowego? Zdawali sobie z tego sprawę?

Przejściowy papież, honorowe wyróżnienie dane przez konserwatywnych kardynałów, zgromadzonych przez Jana Pawła II, człowiekowi, który ten konserwatyzm bardzo mocno promował.

W jakim stanie Benedykt XVI zostawia Kościół?

W stanie głębokiego nieuporządkowania i tak naprawdę niepokoju. Oczywiście polscy hierarchowie zachowują twarz, ale jest im coraz trudniej. Pod przykrywką liturgicznego ładu i hierarchicznego spokoju bulgocze bardzo mocno, burzy się. Jest mnóstwo spraw nierozwiązanych - nie tylko takich związanych z etyką seksualną, rodzinną, bioetyką, ale ze zwykłą posługą kapłańską, np. w kontekście katolików w Ameryce Łacińskiej.

Intrygujące rozmowy, interesujące wywiady, artykuły odkrywające tajemnice Watykanu, galerie zdjęć – przygotowaliśmy dla Was raport specjalny Rezygnacja Benedykta XVI