Znamy laureatów Nobla w dziedzinie fizyki! Wśród nich kobieta - pierwszy raz od 55 lat

Amerykanin Arthur Ashkin otrzymał połowę nagrody (kwoty 9 mln koron szwedzkich - ok. 871 tys. euro) za stworzenie optycznej pęsety, z pomocą której można manipulować obiektami biologicznymi. 

Druga połowa nagrody trafiła do Francuza Gerarda Mourou i Kanadyjki Donny Strickland za opracowanie metod generowanie bardzo intensywnych i ultrakrótkich impulsów światła. 

Strickland to dopiero trzecia kobieta w historii, wyróżniona nagrodą Nobla z fizyki. Przed nią były tylko Maria Skłodowska-Curie w 1903 roku i Maria Goeppert-Mayer w roku 1963. 

Jak podkreśla Królewska Szwedzka Akademia Nauk, wyróżnione prace umożliwiły obserwacje ekstremalnie małych obiektów i procesów przebiegających niewiarygodnie szybko. Zbudowane na ich podstawie instrumenty naukowe otworzyły zupełnie nowe, wcześniej niedostępne, rejony badań, znalazły wiele przemysłowych i medycznych zastosowań.

Arthur Ashkin wynalazł optyczną pęsetę, która pozwala z pomocą światła laserowego przechwycić atomy, cząsteczki, wirusy a nawet bakterie, by móc dokładniej je badać. Udało mu się tak skonfigurować promień lasera, by ściągał cząsteczki do swego centrum i tam je przetrzymywał. Przełom nastąpił w 1987 roku, gdy Ashkinowi udało się z pomocą lasera przechwycić żywą bakterię. Metoda, nie czyniąca żywym organizmom szkody, otworzyła nowe możliwości badań mechanizmów życia.

Gerard Mourou i Donna Strickland opracowali metodę tworzenia najkrótszych i najbardziej intensywnych impulsów laserowych, jakie są tylko możliwe, bez niszczenia wzmacniającego materiału. Opublikowany w 1985 roku artykuł na ten temat opierał się na pracy doktorskiej Strickland. Dzięki ich innowacyjnemu podejściu  udało się najpierw rozciągnąć impulsy w czasie, potem je wzmocnić. Wreszcie ponownie skompresować. To sprawiło, że natężenie impulsu gigantycznie wzrosło. Opracowana przez nich technika CPA stała się standardem przy tworzeniu wiązek laserowych o wysokim natężeniu, wykorzystywanych w bardzo wielu dziedzinach np. do laserowej korekty wzroku.

W ubiegłym roku nagrodzono trzech naukowców za odkrycie fal grawitacyjnych - Rainer Weiss, Barry Barrish i Kip Thorne.

2017 - Laureatami zostali: Rainer Weiss, Barry C. Barish oraz Kip S. Thorne. Komitet Noblowski docenił ich decydujący wkład w budowę detektora LIGO i obserwacje fal grawitacyjnych.

2016 - Nagrodę Nobla otrzymali: David J. Thouless z University of Washington w Seattle, F. Duncan M. Haldane z Princeton University oraz J. Michael Kosterlitz z Brown University w Providence. Ich odkrycia dotyczące topologicznych przejść fazowych oraz topologicznych faz materii mogą się przełożyć na opracowanie nowych materiałów oraz postęp w konstruowaniu np. komputerów kwantowych. 

2015 - Japończyk Takaaki Kajita i Arthur B. McDonald (Kanada) zdobyli Nagrodę Nobla za odkrycie oscylacji neutrin - co dowodzi, że te cząstki elementarne mają masę.

2014 - Nobla dostali trzej twórcy niebieskiej diody LED - Japończycy Isamu Akasaki i Hiroshi Amano oraz Shuji Nakamura z USA, dzięki którym energooszczędne i trwałe świecące diody zastępują żarówki i świetlówki.

2013 - Nagrodę przyznano Brytyjczykowi Peterowi Higgsowi i Francois Englertowi (Belgia), których teoria wyjaśnia, skąd się bierze masa. Słuszność teorii potwierdziło odkrycie w 2012 roku bozonu Higgsa, znanego też "boską cząstką". Prace noblistów uzupełniły teorię nazywaną Modelem Standardowym.

2012 - Nobla otrzymali: Francuz Serge Haroche i Amerykanin David J. Wineland, którzy niezależnie od siebie wynaleźli metodę pomiaru pojedynczych cząstek oraz manipulowania nimi bez zmiany ich kwantowej natury. Ich odkrycie przybliża nas do budowy komputerów kwantowych.

2011 - Nagrodę otrzymali Amerykanin Saul Perlmutter, Australijczyk Brian P. Schmidt i Adam G. Riess z USA, którzy odkryli, że Wszechświat rozszerza się coraz szybciej, mimo że przewidywano, iż tempo ekspansji maleje. Ustalili to obserwując światło odległych supernowych.

2010 - Nagrodzeni zostali pochodzący z Rosji, a pracujący w Wielkiej Brytanii Andre Geim i Konstantin Novoselov za odkrycie grafenu - nowej postaci węgla, która jest najcieńszym i najbardziej wytrzymałym znanym materiałem.

2009 - Nagrodę otrzymał Charles K. Kao (Chiny/Wielka Brytania) za przełomowe osiągnięcia dotyczące transmisji światła we włóknach optycznych oraz Willard S. Boyle (Kanada/USA) i George E. Smith (USA) za wynalezienie półprzewodnikowego obwodu obrazującego - sensora CCD.

2008 - Nagrodę podzielono między Amerykanina japońskiego pochodzenia Yoichiro Nambu oraz Makoto Kobayasiego i Toshihidę Maskawa z Japonii. Prace laureatów dotyczyły budowy materii i całego Wszechświata.

_(m+ug)