Jak zapobiegać upadkom seniorów?

Przyczyny upadków to najczęściej: osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia chodu i równowagi, zaburzenia widzenia, przebyte wcześniej upadki. Konsekwencjami upadków są: lekkie lub ciężkie obrażenia tkanek miękkich (stłuczenia, skręcenia); złamania, a nawet śmierć.

Modyfikacje środowiskowe - zadbanie o bezpieczne otoczenie seniora

W mieszkaniu:

- usunąć wszelkie zbędne przedmioty;

- usunąć dywany zwłaszcza mające tendencję do zwijania się, ozdobione frędzlami.

- oprócz oświetlenia głównego, powinno znajdować się oświetlenie punktowe pomocne w zacienionych miejscach oraz oświetlenie nocne ułatwiające dotarcie np. do toalety.

- noszenie odpowiedniego obuwia

×          zapiętek zapewniający oparcie dla pięty przy chodzeniu i zapobiegający wysunięciu się stopy z obuwia,

×          sznurowadła, sprzączki, lub rzepy dogodnie dostosowujące mocowanie obuwia do stopy,

×          szeroki i głęboki nosek zapewniający wygodę dla palców stóp poprzez dużą ilość miejsca,

×          właściwy rozmiar obuwia zgodny z długością stopy,

×          odpowiednia podeszwa z bieżnikiem obuwia, nie zaburzająca czucia oraz zapobiegająca poślizgnięciu,

×          niski, szeroki obcas zapewniający jak najlepszy kontakt z podłożem i  zapobiegający poślizgnięciu.

Strefa poza mieszkaniem

- zakaz umieszczania reklam na chodnikach na wysokości głowy przechodniów, gdyż zwiększa to ryzyko urazu i upadku;

- instruktaż  używania urządzeń typu balkonik lub laska najdogodniejszych pomocy stosowanych przy przemieszczaniu się;

- noszenie okularów z filtrami, aby poprawić kontrast widzenia i uniknąć olśnieni;

- dostosowanie środków komunikacji miejskiej do możliwości seniorów z obniżoną sprawnością - niskopodłogowe środki transportu;

- pomoc w adaptacji pomieszczeń w mieszkaniu, aby zmniejszyć ryzyku upadków

- udostępnienie i edukacja używania technologii mających zastosowanie w sytuacji nagłego pogorszenia stanu zdrowia lub upadku w celu wezwania pomocy (np. urządzenia telemedyczne).

Aktywność fizyczna

Najlepszą efektywność w zmniejszaniu niebezpieczeństwa upadku osiąga właściwie prowadzona i podejmowana aktywność fizyczna. Stanowi ona zatem podstawowy element profilaktyki przeciwupadkowej. Aktywność fizyczna wpływa korzystnie na cały organizm: poprawia stan i działanie mięśni, kości, stawów, układu krążenia, układu oddechowego i proprioceptywnego, a także wyrabia prawidłowe wzorce chodu oraz ułatwia utrzymanie stabilnej postawy zarówno podczas stania jak również w czasie poruszania się.

Szczególnie pozytywne skutki przynosi uprawianie sportów, które wpływają na poczucie równowagi i wzmacniające mięśnie np. tai-chi.

Zaleca się wykonywać 30 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności minimum 5 razy w tygodniu (najlepiej codziennie).

Wielokierunkowe programy zapobiegania upadkom z zastosowaniem różnych podejść, m.in. klinicznego, edukacyjnego czy związanego z otoczeniem

Osoby starsze i ich opiekunowie oraz specjaliści ochrony zdrowia powinni być objęci edukacją na temat problematyki  upadków, znajomości czynników ryzyka i ich eliminacji oraz promocji aktywności fizycznej pielęgnującej sprawność. Uczestnicząc w takich zdobywają wiedzę i umiejętności w zakresie zachowań redukujących niebezpieczeństwo upadku.

Profilaktyka i leczenie osteoporozy

Należy zadbać o właściwa dietę, bogatą w wapń i witaminę D w celu zmniejszenia ryzyka złamań kości. Ważna jest także ekspozycja na światło słoneczne oraz ruch.

Kontrola przyjmowanych leków oraz stosowanie się do zaleceń lekarza

Kontrola przyjmowanych leków ma na celu bezpieczeństwo pacjenta, ponieważ niektóre leki mogą powodować senność czy zawroty głowy, zwiększając ryzyko upadków.

Należy też spożywać odpowiednią ilość płynów, pić wodę, by uniknąć odwodnienia.  

Urządzenia pomocnicze

Pomoce techniczne ułatwiające chodzenie (laski i balkoniki) mogą zapewnić większą stabilność i zmniejszyć ryzyko upadania. Powodują one zwiększenie podstawy podparcia i zwiększają kontakt z podłożem w czasie stania i chodzenia. Mogą one również zmniejszać lęk przed upadkiem.

Informacje użyte do artykułu pochodzą z materiałów przygotowanych przez NIZP-PZH w ramach realizacji projektu NPZ 2016-2020: Promocja zdrowego i aktywnego starzenia się, pt.: Edukacja zdrowotna w profilaktyce urazów i w promocji bezpieczeństwa