Przed sądem w Lueneburgu rozpoczął się proces 93-letniego byłego esesmana, strażnika z niemieckiego obozu Auschwitz, oskarżonego o pomoc w zamordowaniu co najmniej 300 tys. osób. To jeden z ostatnich procesów przeciwko hitlerowskim zbrodniarzom.

Prokuratura zarzuca Oskarowi Groeningowi, że będąc członkiem Waffen-SS, pełnił służbę w KL Auschwitz latem 1944 roku, gdy do obozu deportowano ok. 425 tys. Żydów z Węgier, z czego co najmniej 300 tys. niemal natychmiast uśmiercono w komorach gazowych Birkenau.

Zadaniem "buchaltera Auschwitz" było zabezpieczenie majątku ofiar po ich przybyciu na rampę. Esesman przeszukiwał ponadto ubrania i rzeczy zamordowanych, rekwirując i rejestrując ukryte przez nich pieniądze i kosztowności.

Zdaniem prokuratury Groening przyczynił się swoją działalnością do sprawnego funkcjonowania systemu masowego zabijania więźniów. Jeżeli zostanie uznany za winnego, grozi mu kara co najmniej trzech lat pozbawienia wolności.

Nie mam żadnych wątpliwości, że ponoszę moralną winę za ludobójstwo - powiedział Groening podczas rozpoczęcia procesu, cytowany przez telewizję publiczną ARD. Przyznał, że zaraz po przybyciu do obozu dowiedział się o gazowaniu Żydów. W swoim wystąpieniu opisał okrutne incydenty, których był świadkiem. Proszę o przebaczenie - powiedział, zastrzegając, że kwestię odpowiedzialności karnej musi rozstrzygnąć sąd. Groening przyznaje, że w KL Auschwitz popełniane były zbrodnie, uważa jednak, że on sam jest niewinny. Były strażnik zapowiedział, że będzie zeznawał podczas procesu.

W procesie bierze udział ponad 60 oskarżycieli posiłkowych - bliskich osób zamordowanych w Auschwitz. Wśród świadków są osoby, które przeżyły obóz.

Wiceprezydent Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego Christoph Heubner powiedział, że proces jest "ważnym sygnałem politycznym", iż ludobójstwo nie ulega przedawnieniu, a sprawiedliwość "jest cierpliwa". Heubner skrytykował też bezczynność niemieckiego wymiaru sprawiedliwości w okresie powojennym.

Proces przeciwko Groeningowi jest wyrazem nowego podejścia niemieckiego wymiaru sprawiedliwości do problemu byłych strażników obozów koncentracyjnych i Zagłady. Do niedawna byli oni bezkarni, ponieważ niemiecki Trybunał Federalny orzekł w 1969 roku, że warunkiem skazania za pomoc w morderstwach jest udowodnienie indywidualnej winy oskarżonego. Ze względu na brak świadków zbrodni było to w większości przypadków niemożliwe.

Z tego powodu wcześniejsze próby postawienia Groeninga przed sądem kończyły się niepowodzeniem. W 1985 roku prokuratura we Frankfurcie umorzyła postępowanie przeciwko niemu ze względu na brak wystarczającego podejrzenia o przestępstwie.

Przełomowe dla ścigania sprawców tej kategorii przestępstw okazało się skazanie na pięć lat więzienia Johna Demjaniuka, byłego strażnika w obozie w Sobiborze. Sąd w Monachium uznał go w 2011 roku za winnego współuczestnictwa w zamordowaniu ponad 28 tys. więźniów, pomimo braku dowodów na popełnienie konkretnych czynów karalnych.

Dwa lata temu centralny urząd ds. ścigania zbrodni nazistowskich w Ludwigsburgu, opierając się na precedensowej sprawie Demjaniuka, zalecił właściwym prokuraturom wszczęcie postępowania przeciwko 30 byłym strażnikom, w tym przeciwko Groeningowi.

(j.)