Biały prezydent w Afryce. To potomek brytyjskich osadników

Jako tymczasowy prezydent Scott nie będzie mógł stanąć do wyścigu o prezydenturę. Wyklucza go z tego dodatkowo zambijskie prawo, stanowiące, że aby móc ubiegać się o przywództwo kraju, pochodzić z niego musi nie tylko sam pretendent, ale także jego rodzice. Siedemdziesięcioletni Scott urodził się w zambijskim Livingstone, ale jego rodzice, Angielka z Watford i szkocki lekarz z Glasgow, przybyli tu z Wielkiej Brytanii, do pracy w afrykańskiej kolonii.

Wykluczony z walki o prezydenturę, Scott złoży władzę po stu dniach (przejmie ją zapewne obecny minister obrony Edgar Lungu, uważany za faworyta w wyborach), choć gdyby nie przepisy prawne, nie byłby bez szans na to, by Zambijczycy wybrali go sobie na przywódcę.

Mimo jasnej skóry Scott uważany jest w Zambii za tubylca. Szacunek i życzliwość czarnoskórych Zambijczyków zdobył sobie już jego ojciec, Alexander, służąc im przez lata jako lekarz, ale też za własne pieniądze zakładając gazetę "Post", która w czasach, gdy Zambia nosiła nazwę Północnej Rodezji, nie skąpiła krytyki białemu rządowi i brytyjskiej polityce kolonialnej, a także opowiadała się za niepodległością kraju, zdobytą w końcu w 1964 r. W niepodległej Zambii Alexander Scott zasiadał w parlamencie jako poseł niezależny.

W rządzie pierwszego prezydenta Zambii Kennetha Kaundy służył za to jego syn, Guy Scott, który po studiach na brytyjskich akademiach w Cambridge i Oxfordzie podjął pracę w zambijskim ministerstwie finansów.

Rozczarowany socjalistycznymi skłonnościami Kaundy i jego patriarchalnym sposobem sprawowania władzy, Scott przeszedł do obozu jego politycznych przeciwników, a w 1990 r., po pierwszych wolnych wyborach w niepodległej Zambii, wygranych przez opozycję, został ministrem rolnictwa w nowym rządzie.

Przejąwszy władzę, zgodna dotąd opozycja natychmiast się pokłóciła, a Scott zmieniał frakcje i partie, aż w końcu w 2001 r. przystał do Frontu Patriotycznego, kierowanego przez zmarłego w środę prezydenta, populistę Michaela "Króla Kobrę" Satę, którego stał się prawą ręką i najbliższym towarzyszem.

W 2011 r. Sata postanowił po raz czwarty spróbować swoich sił w walce o prezydenturę, a na wiceprezydenta wybrał sobie Scotta. Trzy poprzednie batalie przegrał, ale czwartą wygrał równie zdecydowanie, co niespodziewanie.

Pierwszy skandal Scott wywołał zaraz po zaprzysiężeniu wywiadem, w którym narzekał, że Afryka próbuje wszystkie swoje porażki zrzucać na czasy kolonialne. A tak naprawdę ludzie w Afryce tęsknią za tamtymi czasami - powiedział - Nie za wyzyskiem, ale za tym, że wtedy wszystko działało jak trzeba. W szpitalach dawano lekarstwa, w szkołach były książki, a w sklepach towary.

Znany z ciętego języka i zwyczaju nieowijania w bawełnę co myśli, w zeszłym roku kolejnym wywiadem wywołał międzynarodowy skandal dyplomatyczny. W wywiadzie dla londyńskiego "Guardiana" wytknął kontynentalnemu mocarstwu, Republice Południowej Afryki, pychę i niekompetencję. Przyznał też, że on sam i cała Afryką nie znoszą imperialnych manier "przywódców z Pretorii i Kapsztadu, którzy po przejęciu władzy od białych sami zaczynają się zachowywać jak biali". W Afryce nikt nie lubi RPA, tak jak w Ameryce Południowej nie znoszą Stanów Zjednoczonych - dodał.

Kiedy przed dwoma laty były prezydent USA George Bush zjechał z wizytą do Zambii i przedstawiono mu Scotta jako wiceprezydenta tego afrykańskiego kraju, Jankes nie mógł powstrzymać zdziwienia. Żarty sobie stroicie! - wykrzyknął.

Przed Scottem ostatnim białym prezydentem na Czarnym Lądzie był Frederik de Klerk, rządzący RPA w latach 1989-94.

Po de Klerku jedynym białym politykiem, jaki sprawował władzę w Afryce, był Paul Berenger, który w latach 2003-05 pełnił obowiązki premiera na Mauritiusie.

(j.)