Bakterie niebezpiecznego wąglika w kopertach z donosami wysyłanymi do Gestapo. Takie podstępne przesyłki w latach okupacji niemieckiej przygotowywali polscy naukowcy, w tym biolodzy i chemicy z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. Nowe fakty o kopertach z wąglikiem ("listów wąglikowych do Gestapo" - jak opisywał je Jan Nowak Jeziorański) ujawniono i omówiono szczegółowo przy okazji o trwających obchodów 100-lecia istnienia Instytutu.
Otwarcie takiego dokumentu natychmiast powodowało zakażenie. Bardzo szybko wywoływało to wątpliwości wśród gestapowców i przestano jakiekolwiek donosy otwierać. Dzięki temu przez długi czas udało się uniknąć wielu represji wobec mieszkańców, przede wszystkim Warszawy. Wąglik był produkowany w ramach badań naukowych i hodowli. Było to działanie niezwykle ryzykowne, prowadzone w konspiracji. Po wykryciu tego działania niektóre osoby niestety straciły życie - opowiada doktor Grzegorz Juszczyk, dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego.
W kopertach był ten sam wąglik, o którym słyszymy też dzisiaj: biała substancja bakterii wykorzystywanej w atakach bioterrorystycznych.
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego ma też w swojej historii związek z jedną z najbogatszych osób w historii. W 1918 roku, po ponad 120 latach Polska odzyskała niepodległość. I wojna światowa przyniosła ziemiom polskim ogromne zniszczenia wojenne. Odradzające się państwo przez wiele lat borykało się m.in. z problemami finansowymi, które utrudniały powojenną odbudowę. Jednym ze sposobów na poprawę sytuacji kraju było pozyskanie zagranicznego wsparcia finansowego.
Wsparcia takiego, w obszarze ochrony zdrowia, mogła udzielić fundacja założona w 1909 roku przez jednego z najbogatszych ludzi na świecie - Johna Davisona Rockefellera.
Dzięki Fundacji Rockefellera polscy lekarze i badacze wyjeżdżali na stypendia do Stanów Zjednoczonych, gdzie mogli obserwować nowoczesne działania w zakresie ochrony zdrowia, m.in. tamtejszą szkołę higieny. Dzięki powołaniu Szkoły, możliwe stało się prowadzenie kursów z dyscyplin badanych w PZH. Uczestnicy szkoleń mogli pogłębiać swoje doświadczenie poprzez praktyki w należącym do PSH Ośrodku Zdrowia w Amelinie, którego działalność także była dotowana przez Fundację.
W drugiej połowie lat 30., dzięki wsparciu Fundacji, założony został funkcjonujący w strukturze PSH Instytut Higieny Psychicznej. Była to instytucja skupiająca się przede wszystkim na prowadzeniu przychodni dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami nerwowymi i psychicznymi oraz ambulatorium dla dorosłych.
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny jest najstarszą instytucją zdrowia publicznego w kraju. Został powołany do życia kilka dni po ogłoszeniu niepodległości Polski, 21 listopada 1918 roku. W 1918 roku Rząd Polski utworzył w Warszawie Państwowy Centralny Zakład Epidemiologiczny, przemianowany 7 września 1923 roku przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej na Państwowy Zakład Higieny.
(ph)
